Электронлă вулавăш

Çтаппан ахлатса ярать, çенĕке чупса тухса алăка çаклатса хурать.

Анчах халăх хусканмасть, халăх шăпах. Мĕн палăка тума тытăннăранпах канăç паман шухăш татах çивăчленет. Çтаппан краççын лампине çутса пĕчĕк пӳрт сакайне сикет, хăй хыççăн сакай алăкне витсе хурать. Ĕнер, Çăрахвин ĕçре чухне кăнĕччĕ унта вăл, анчах алăка çĕртен тасатса çитереймерĕ. Халь, ак, ухмаха тухнă çын пек, пӳлĕм тĕлĕнчи çĕре тăпрас çине ывăтать. Çĕр айĕнчи çула та, нӳхрепе те пĕтермелле халь ун, хăйне айăплама пултаракан юлашки сăлтавсене пĕтермелле. Çартан таврăнсан, сарайĕнчи нӳхрепне арăмĕ ача çуратма кайсан питĕрсе хунăччĕ. Анчах ăна ирĕклĕн ĕçлема памарĕç, е ачисем кӳршĕ ачисене ертсе килчĕç, е урах çынсем пыркаларĕç. Çавăнпа пӳрт сакайне каякан çула кураймарĕ те вăл. Çул килекен çĕр çине вут шаршанĕ купаларĕ, вуттине хĕлле çунтарса пĕтерсен, каллех çĕнĕ шаршан купаларĕ. Çĕр йăтăнса анасса кĕтрĕ вăл, анчах çул, тухатса хунă пекех, пĕтмерĕ, йăтăнмарĕ. Йăтăнасса йăтăнмарĕ те, çапах йăтăнать вăл! Хăçан та пулин — паян-и е ыран-и...

Йывăррăн уçăлать нухреп алăкĕ. Юман картлашкисем те, юман стенасем те кăвакăшпа пăнтăхса ларнă, сăмсана тӳрех сивĕ сывлăш та хутăш çĕрекен йывăç шăрши çапать.

Çтаппан картлашка çине пусса пăхать. Çирĕп-ха юман хăмасем. Çтаппан лампăна йăтса нӳхрепе анать. Акă çĕр айнелле кĕрекен çул алăкĕ. Ăна пуслăх пек юмансенчен çурмаран çурса тунăччĕ. Çиелтен пăхсан кăна ытти стенасенчен уйăраймастăн.

Кĕреçе аврипе хирет алăка Çтаппан. Тутăхса кайнă петле хурахлатса кăшкăрать. Татах та нӳрлĕрех шăршлă сывлăш пырса çапать сăмсана. Ура айĕнчи çĕр çумăр çуса кайнă пек нӳрĕ. Лампăна йăтса кĕрет вăл шалалла. Лампине хыçала тытнăран унăн ĕмĕлки малалла хăрушшăн ӳкет, çĕр айĕнчи çул тăрăх шăватъ. Ламлине мала тытсанах, куç чарăлса каять.

Маччана тĕкĕленĕ хăмасем çĕрсе хавшанă, вĕсене юман тĕкĕсем каса-окаса кĕнĕ. Тĕккисем кăмпăсланнă, хăмасем çинче шурă туналлă çĕрĕк кăмпасем шăтнă.

Çтаппан çулне юман вутсыпписем çине пăрахнă ещĕк картлать. Çиелтен ăна чус татăкĕсемпе витнĕ. Çук, кунта кун пек ещĕк кĕртсе хунине астумасть вăл. Апла пулсан? Çиелтен витнĕ михĕ çĕрсе кайнă. Ăна уçсанах, Çтаппан куçĕ умне обрез тухрĕ. Ăна кĕпçипе йывăççи-мĕнĕпех, лайăх çу сĕрсе хунă. Палласа илчĕ обреэа Çтаппан. Татах та хăрушăрах пулса кайрĕ ăна çĕр айĕнче. Хыпаларĕ вăл ещĕке. Икĕ наган тухрĕ. Вăсене те çу сĕрсе хунă. Апла пулсан, аслашшĕ ăна каламасăр çăка хăвăлĕнчи пăшалсене илсе килнĕ, пытарса хунă. Çтаппан кунта кĕрессе пĕлнĕ вăл, кĕтнĕ.

Малалла утать вăл. Кил хушши тĕлне çитсен, пĕр-витре çурă кĕрекен чугуна асăрхать. Чугунне çиелтен çатмапа витнĕ, çатми çине тата ывăс хурса хăмапа тăкĕленĕ.

— Акă ăçта вăл асатте ылтăнĕ! Тăмсай эп, тахçанах кĕрое пăхмалла пулнă. Хăрушлăх курмасăр телей кураймастăн, теççĕ, — пăшăлтатать Çтаппан. Чĕтракен аллисемпе чугуна туртма хăтланать, анчах вăл йывăр, вырăнтан та хускалмасть. Кунта чăн-чăн ылтăн выртнă пирки иккĕленмелли çук. Хăвăртрах, хăвăртрах курас килет ун çав хаклă япалана. Кама сутасси, ăçта вырнаçтарасси пирки те шухăшлать ĕнтĕ вăл, кивĕ пӳрт вырăнне çĕнĕ чул çурт лартма ĕмĕтленет. Çтаппан малалла пĕкĕрĕлсе урипе пĕкке пĕррех! тапать. Ваштах тухса сирпĕнет тĕкĕ. Лаштăр! йăтăнса анать çĕр. Хăйпе пĕрле вăл Çтаппана та пусса антарать. Çутă сӳнет. Тăма хăтланса тапкаланнă çемĕн çĕр Çтаппана татах пусать. Çĕр кăна та мар, татса хунă вутă шаршанĕ те çиелтен пусать ăна. Вăл кăшкăрма хăтланать, çĕр кĕресрен çăварĕ патне аллисене илсе пырасшăн, анчах аллисене ытла та тӳсме çук йывăр çĕр пусать, çĕр хускатма памасть.

— Тикĕс мар килчĕ ĕмĕрĕм, — шухăшлать вăл. — Нивушлĕ тахçанах ĕмĕтленнĕ аслашшĕ мулĕн çумĕнче выртса вилмелле? Çук! Çук! Çук!

Чун хавалĕпе юлашки вăйне пухса кăшкăрать: — Çăлăр! Çăлăр!

Анчах кам илтĕ ун сассине?

Урамра çав вăхăтра Совет Союзĕн Гимнĕ митинг хупăннă ятпа мăнаçлăн янăрать. Итлет ăна халăх, хăйĕн паянхи чаплă пурнăçшăн пуç хунă мухтавлă ывăлне чапа кăларса янракан гимна итлет.

Çтаппан кăна нимĕн те илтмест. Çĕр айĕнчи юлашки сывлăша йывăррăн çăта-çăта, вăл тăнне çухатать.