Чечек
Пуçа çĕн шухăшпа вататăп...
Калас теп сан пата пырса.
Ыйтатăп, маншăн çул йĕрле-ха, —
Телейĕм пулĕ-ши умра? —
Эс пысăк шанчăк хатĕрле-ха,
Эп саншăн юлмăп парăмра.
Çӳле тухмашкăн кирлĕ, теттĕн,
Сĕреплĕ ят та пысăк чин.
Халь хăпарас тесен, пĕлетĕн,
Пулас пулать ман дворянин.
Кампа ларса ман канашлас-ха?
Никам та çук, эп пĕр-пĕччен.
Кампа çӳп-çапсене шăлас-ха?
Хăварăп эсĕ киличчен.
Эп çавăнпа сана кĕтетĕп...
Ялта чечек çурать çăка.
Çук, юлмĕ кăмăлсăр вăл тетĕп,
Çухатмăп эп çав шанчăка.
Пуçа çурать пĕр шухăш манăн, —
Хăймастăп ун çинчен çырма, —
Ăна пĕлсессĕн эс хумханăн,
Эс васкăн сăпатне курма.
Курсассăн калăн: «Чăн та фея,
Ăçтан-ха тупнă эс ăна?»
Сисетĕп хам: вăл ман телейĕм,
Вăл тыткăнларĕ ăс-тăна.
Пĕлетĕп: çӳлелле ухмашкăн
Пулатчĕ Лиза пĕр пусма,
Анчах шăпам калать, ан ашкăн —
Ман лекрĕ пуçăма усма.
Калаçмалли нумай, чĕнетĕп...
Уяр çанталăк, çул кĕске;
Эс килессе эп ĕненетĕп.
Чарса мĕн тăрĕ-ха, мĕскер?»
XXIII
Кĕтет хăнасене Ишут.
Шутлать: «Килет барон фон-Айсберг —
Пулать, кĕтсе тăр, тавлашу;
Пĕрне-пĕри ăнланаймастпăр:
Эп тĕрĕслетĕп, вăл вăлтать.
Ялан сăмахĕ ун тĕтреллĕ,
Хăш-пĕр чухне ытла етреллĕ,
Çапах урма ман çук сăлтав.
Тата вăл кӳнтелен: хăй курнă
Ман мăшкăла, эп ӳкнине;
Пĕлет вăл ман çине кам сурнă,
Пĕлет кам сиввĕн пăхнине».
Сахал-и ĕмĕт тертлентернĕ, —
Пурнăçланман пирки, — ăна...
Чĕнсен, килмесĕр тĕлĕнтернĕ
Хисеплĕ, тупăшлă хăна.
Паян килет. Нумай кĕттерчĕ.
«Тен, кĕттерме сăлтав пур ун?»
Ишут килте тĕпĕртеттерчĕ —
Пуçланчĕ вĕткеленчĕк кун:
Чылай вăл уншăн ăшталаннă,
Кĕтсе илме те йышăнма
Лаçра ялан сăра чашланă,
Юн сивĕнсессĕн, ăшăнма.
Пăшăрханать Ишут: «Килмерĕç, —
Çӳрет вăл кайнă пек ăнтан, —
Мĕнле сăлтав-ши? Ĕлкĕрмерĕç
Каçчен çитмешкĕн Хусантан».
Ишут кĕтет, кĕтет... Кун иртрĕ.
Кичем ăна кĕтме ирччен.
«Мон шер ами!» Тинех, ак, çитрĕ.
«Барон, эс мĕншĕн пĕр-пĕччен,
Ма ыттисем пĕрле килмерĕç?
Тен, ютшăнаççĕ халь манран?»
Барон ал сулчĕ: «Ерĕçмерĕç...
Пурне те калăп-ха кайран».
...Барон фон-Айсберг шарламасăр,
Çӳрет шур тăрăх Ишутпа.
Курать йăлтах — мĕнле майпа
Хуçи, хăй кăшт та тарламасăр,
Чул çурт тăвать, арман лартать,
Шура, ак, анлă пĕвеленĕ, —
Ку ĕç ял-йышшăн чун иленĕ
Пулни пур тĕл те кăтартать, —
«Сатрап, сатрап...» тет; шухăшне
Халь çиеле вăл кăлармарĕ,
Анчах çынсен тарăхăвне
Тавçăраймасăр пач тăмарĕ.
Барон курать: Ишутăн куçĕ
Унран халь ыр сăмах кĕтет.
Калаймăн: «Ырăлăх çăл куçĕ,
Пĕр саншăн халăх хĕпĕртет».
Тупас пулать мĕн те пулсан.
Ырлать — кӳрентерме юрамĕ.
«Аван, аван, — тет вăл кулса, —
Эп тĕлĕнетĕп. Кам хăрамĕ
Сан пултарулăхна курсан?
Анчах сыхлан, Ишут, пĕл, анчăк
Ыр вăхăтра этемшĕн — шанчăк,
Тăшман та вилĕм вăл, урсан.
Аристократи пурнăçне
Эс хăвăн ăсунта ӳкернĕ,
Анчах сан ĕмĕтӳн вĕçне
Курмастăп эпĕ. «Чир-чĕр» ернĕ
Мĕскĕнлентернĕ халăха:
Вĕсем пĕрне-пĕри пăхса
Тытаççĕ сенĕк, сăнă, пуртă.
Ăнлан, Ишут, эп тем те куртăм
Çак çутă, анлă тĕнчере.
Пĕлетĕн, эпĕ хĕрхенместĕп,
Этемлĕхе çăлас теместĕп,
Анчах ман хĕсĕнет чĕре.
Ну, юрĕ, юрĕ, ун çинчен
Паян калаçмăпăр, ыр тусăм.
Çук, ан çӳплетĕр манăн утăм
Хисеплĕ çыннăн килĕнче.
Малтан ыйтса пĕлме хăймарăм,
Тин çех ас илнĕшĕн каçар,
Кил, сан çинчен халь калаçар.
Ăçта пулас илемлĕ арам?
Эс ун çинчен ман патăма
Пит хĕмлĕн çырнăччĕ. Ыйтатăп,
Кăтарт мана. Пăшăрханатăп:
Юрать-ши умĕнче тăма?»
Ишут хăй ăшĕнче шутларĕ,
Пĕлесшĕн тарăн шухăшларĕ:
Кулать-ши, тет, барон манран
Е кĕвĕçет курайманран?
Калатчĕ çамрăклах: «Фортуна,
Пĕлетĕп, маншăн çуралман,
Ман шăпама васкавлă тунă —
Телей чечекĕ çурăлман».
Сĕм хӳтĕре юри ларса,
Ик çамрăк сахал мар калаçрĕç;
Çул тăрăх утрĕç, урлă каçрĕç...
Асра кун юлчĕ палăрса.
Хĕвел ансассăнах лăпланчĕ
Ялпа пĕрле курак, чана.
Ик çамрăк тухрĕç пахчана.
Тин тӳрĕ калаçу пуçланчĕ.
«Ак халĕ, — тет барон, — сана
Хыпар эп хатĕр пĕлтермешкĕн.
Ку чăн сăмах: васкать илмешкĕн
Леш самозванец Хусана.
Пĕл, Пугачевăн çыннисем
Улпутсене тытса çакаççĕ,
Çĕрĕсене пĕр шай пайлаççĕ.
Çакна эс тавçăрса илсем».
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp