18 июня 2016 года в посёлке Фёдоровский Аксубаевского района Республики Татарстан состоялся праздник «День деревни». (Мероприятие прошло через два дня после народного праздника Симек некрещеных чувашей Нижнего Закамья.) В Дне деревни участвовали не только жители посёлка, но и его уроженцы, специально приехавшие на свою родину из Набережных Челнов, Чистополя, Альметьевска, Нурлата и других городов, а также из Новочебоксарска Чувашской Республики.
Поселение основано в 1921 году.
More...
Николай Иванович Ашмарин 1902-мӗш ҫулта "Болгары и чуваши" кӗнеке кӑларнӑ.
Ку кӗнекен репринтла кӑларӑмӗ ҫак сайтри электронлӑ лавккара пулнӑ, халӗ вара сутса пӗтернӗ иккен.
Ашмарин кӗнекин тӗп шухӑшӗ ҫакӑн пек:
Тӳнсе каясла тарӑхнипе ҫырмасӑр чӑтаймарӑм ҫак статьяна. Ҫак самантра эпӗ хамӑн йӑлана кӗнӗ йӗркепе «Пусть говорят» телекӑларӑма пӑхса ларатӑп. Шоу шутланакан кӑларӑмсене пӑхманнисене пӗлтерем: ӑна 1-мӗш каналпа 19 сехет те 50 минутра пуҫланать.
Хальхинче унта 17 тата 18 ҫулсенчи Бурят Республикинчи икӗ каччӑна йӗрке хуралҫисем тытса кайса вӗлернине сӳтсе яваҫҫӗ. Тӗрӗссипе каласан, вӗлернине никам та официаллӑ майпа ҫирӗплетмен. Велосипед вӑрланӑ тесе тытса чарнӑ яшсенчен пӗри хӑйӗн хӑсӑкӗпе чыхӑнса вилнӗ пулать.
Сперва на сайте Союза чувашских краеведов (СЧК), затем в столице Чувашии Чебоксарах появился красочный плакат-приглашение на Всечувашский Симек, который состоится 25 июня 2016 года на московской автомагистрали М-7 (630 км) в этногородище «Чемень карди». Праздник посвящен чувашским землячествам и районным (региональным) отделениям краеведов.
Некоторые пункты программы праздника показались мне интересными. Например, конкурс между 16-ю деревнями по чувашской кулинарии, проведение девушками опахивания городища («хӗр аги»), установка памятных знаков в честь исторических лиц, посетивших малосундырский край в прошлые века.
Ҫимӗк чӑннипех те пысӑк уяв. Ҫак кун мунчара ҫӗнӗ милӗкпе ҫапӑнма, 77 тӗслӗ курӑкпа ҫӑвӑнма хушаҫҫӗ. Хӑш-пӗр тӑрӑхра ку йӑла манӑҫа тухман — курӑк татса сиплӗ шыв хатӗрлеҫҫӗ, ҫӗнӗ милӗк хуҫма вӑрмана каяҫҫӗ.
Ҫимӗк умӗн ҫӑва ҫине кайса ваттисене асӑнаҫҫӗ. Ҫак кун масар ҫине халӑх лӑк тулли пухӑнать. Анчах хӑш-пӗр тӑрӑхра масар ҫинче вилнисене асӑнасси уява ҫаврӑннӑн туйӑнать. Эрех кӳпса лартма килнӗнех туйӑнать. Сӑмахӑм — тури районсем пирки (тен, хӑш-пӗр тӑрӑхра унашкал мар, пуриншӗн те каламастӑп).
Ӗнер пӗрремӗш хут ботаника пахчине кӗрсе куртӑм. Вӑл ҫул хӗрринчен инҫе те мар вырнаҫнӑ пулин те, Шупашкартан Кӳкеҫ еннелле кайнӑ чухне яланах асӑрхатӑн пулин те кӗрсе курас тӗлӗшпе ӑнӑҫлах вырнаҫман. Шӑп ҫавӑнпах пулӗ ӗнтӗ ун пирки чылайӑшӗ пӗлеҫҫӗ пулин те унпа паллашакансем сахал. Ман пекех ӗнтӗ. Эп хам та ӗнер унта ӑнсӑртран лекрӗм темелле. Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнма кайма вӑхӑт ирттермеллеччӗ те (час пушантӑм) ҫула май кӗрсе тухас терӗм.
Шалта вара, курмалли те, кӑсӑкли те — пайтах.
Антон Кириллович Салминӑн "История чувашского народа" кӗнекине (2016) малалла тишкерме тивет. (Умӗнхи тишкерӗве ак ҫакӑнта пӑхӑр!).
Автор тӳрех Кавказран пуҫланине асӑрхарӑмӑр. Кӗнеке хуплашки ҫинче те Кавказа ӳкерсе хунӑ.
Паллах ҫапла ҫырма пулать, — енчен те сӑмах савирсем ҫинчен ҫеҫ пырать пулсан. Анчах та АКС кӗнеки, ав, урӑхларах ятлӑ: ЧӐВАШ ХАЛӐХӖН историйӗ пирки!
Акӑ мӗнпе сӑнарлӑн танлаштарар.
Cалмин Антон Кириллович. Питӗрпурта пурнакан истори ӑславӗсен докторӗ. Чӑваш.
Нумаях пулмасть ҫӗнӗ кӗнеке кӑларнӑ:
Cалмин А.К. История чувашского народа. Савирская гипотеза. Чебоксары, 2016.
Ну, мӗн калама пулать кун пирки?
Споры о чувашском не умолкают — то орфографию обсуждают, то школьные часы считают и пересчитывают, то о закрытом лицее имени Лебедева плачут. Пишут в редакции газет, жалуются Главе республики, посылают депеши спикеру Госсовета…
Еще раз пролистываю научный доклад Эктора Алос-и-Фонта «Преподавание чувашского языка и проблема языкового поведения родителей», опубликованный Чувашским государственным институтом гуманитарных наук в 2015 году. Несколько месяцев назад эта тонкая брошюра в 56 страниц всколыхнула чувашский мир своей откровенностью.
ЧНК пирки хыпар-хӑнар лартас пулсан яланах пӑтӑрмах сиксе тухать. Вӗсен ӗҫне ҫутатас тесе икӗ хутччен Президиум ларӑвне кайсаччӗ. Унта мӗн илтни-курни пирки хыпар ҫырнӑ хыҫҫӑн яланах нушаччӗ — Валерий Клементьев ЧНК ӗҫне сиен кӳме пултаракан информацие тӳрлетме е кӑларса пӑрахма сӗнетчӗ. Иккӗ пулнӑ хыҫҫӑн урӑх унта ҫул тытма пӑрахрӑм. Ара чи интереслӗ, чи кӑсӑклӑ информацие кӑларса пеме ыйтаҫҫӗ те… Хыпарне вулакана интереслӗ ҫырмасан кам ӑна вулатӑр?
Ак, ӗнер ман алла ҫитес Мӑн Канашӑн пухӑвӗн йыхрав хучӗ лекрӗ.
+12.5 °C
