21 декабря 2016 года в первой половине дня в «спальном» Юго-Западном микрорайоне Чебоксар группа женщин и пенсионеров стояла в очереди на морозе в ожидании разливного молока.
На центральной улице микрорайона — Гражданской — жители ожидали приезда автофургона с молочной продукцией из сельского района.
— Кажется, привозят из Канашского района? — поинтересовался ваш корреспондент у женщины, стоящей последней в очереди.
— Вроде из Янтиковского. (Там расположено молочное предприятие ЗАО «Фирма Акконд-Агро» — авт.
More...
Шупашкар хула влаҫӗсем кинемисене урамран хӑваласа кӗртме йышӑннӑ. Ку ыйтӑва тӳре-шара чӳк уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ҫавра сӗтеле пухӑнса сӳтсе явнӑ.
Турра шӗкӗр, республикӑн тӗп хулинчи портфельлӗ ҫынсем урама уҫӑлма тухнӑ ватӑсене хӑваласшӑн мар-ха. Вӗсем хула урамӗсенче суту-илӳ тӑвакансемпе йӗрке тӑвасшӑн. Урамра сутса лараканӗсем, иртсе ҫӳренӗ чух асӑрханӑ тӑрӑх, чылай чухне — ҫулланнӑ ҫынсем.
Ятарласа ирӗк паман вырӑнта сутакансемпе мӗн тумаллине сӳтсе явма пакунлисем те — Шупашкар хулинчи ШӖМӗн управленийӗн полици пуҫлӑхӗн ҫумӗ Сергей Филиппов, ЧР Патшалӑхӑн ветеринари службин аслӑ инспекторӗ Алексей Семёнов, Шупашкар хулин тӗп ветеринарӗ Андрей Сидоренко — пуҫтарӑннӑ.
Кашни кунах Тӗп пасар умӗнче иртме тивет. Ирхине унта яланах ялтан килнӗ кинемейсемпе хӗрарӑмсем, арҫынсемпе стариксем йывӑр кутамккисене йӑтса килсе лараҫҫӗ те сутаҫҫӗ. Уйрӑмах ҫулла тата кӗркунне нумаййӑн вӗсем. Пасар умӗнче мӗн сутнине ӑнлантарма та кирлӗ мар пулӗ: сӗт-турӑх, ҫу, какай, панулми, пахча ҫимӗҫ… Пӗр сӑмахпа, темӗн те пӗр: ыхраран пуҫласа хур таранах. Ялтан вӗсем сӗте темиҫе кӗленче тултарса килеҫҫӗ. «Нивушлӗ йӑлтах сутса пӗтереҫҫӗ? Нивушлӗ ҫынсем палламан ҫынсенчен сӗте ним хӑрамасӑрах туянаҫҫӗ?
Ҫак кунсенче Шупашкарти лавккасем четреме ерчӗҫ пулӗ. Ара, пирӗн пата «Пятница» телеканалпа пыракан «Магаззино» каларӑм ертӳҫи пӗр кӗтмен ҫӗртен персе ҫитнӗ-ҫке-ха.
Малтах вӑл Тӗп пасара тӗрӗсленӗ. Александр Молочко унта наклейка ҫыпӑҫтарса хӑварман, мӗншӗн тесен вӑл кӑлтӑксем тупнӑ. Чӑннипе, ҫав пасара апат-ҫимӗҫ туянма хам та ура ярса пусмас тесе сӑмах панӑччӗ. Урамра пахча ҫимӗҫ, улма-ҫырла сутакансем шутсӑр харсӑр, темӗн те пӗр каласа хӑртма пултараҫҫӗ. Сентре ҫинче вӗсен яп-яка та ҫап-ҫавра улма-ҫырла выртать.
Ял хуҫалӑх продукцийӗ нихӑш саманара та хаклӑ пулман-тӑр. Ҫук-ха, тӗрӗсех те каламарӑм. Лавккаран туяннӑ чух сӗчӗ те йӳнех мар, хӑйми те, тӑпӑрчи те, турӑхӗ те, аш-пӑшӗ те, ҫӑмарти те. Анчах апат-ҫимӗҫ хакне хӑпартаканӗсем продукцие туса илекенӗсем мар-ҫке. Сутнӑ чухне вӗсен ҫак продукцие ячӗшӗн хакпах ярӑнтарма тивет. Кун пирки маларах Чӑваш халӑх сайчӗ ҫырнӑччӗ-ха. Унтанпа нимӗн те улшӑнман. "Агро-Инноваци" хысна предприятийӗ ӗнентернӗ тӑрӑх, сӗтӗн пӗр литрне паян сӗт-ҫу савучӗсем килограмне вӑтамран 19 тенкӗ те 97 пуспа туянаҫҫӗ.
Ял халӑхне мӗн пӑшӑрхантарать? Сӗт хакӗ. Ара, тупӑш тумалли тӗп мелсенчен пӗри-ҫке вӑл. Ял ҫынни сӗт сутса та пулин газшӑн, ҫутӑшӑн тӳлемеллех укҫа тӑвать.
Анчах хак ял ҫыннине калаҫтарма пӑрахмасть. Лавккасенче сӗт хакӗ йӳнелни курӑнмасть. Пачах тепӗр май — ӳсет ҫеҫ. Сӗт туянакансен вара хакӗ йӳнелсех пырать. Чылайӑшӗ каланӑ тӑрӑх, хаксем пӗлтӗрхинчен пӗчӗкрех пулнӑ. Ун чухне 20 тенкӗрен иртнӗ, кӑҫал вара — пӗчӗкрех.
ЧР Ял хуҫалӑх министерствин сайтӗнче кӑтартнӑ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗ тӗлне чылай районта сӗте 15–16 тенкӗпе пухнӑ.
Вӑрӑ вӑрра шанмасть теҫҫӗ те, пур чухне те апла мар пулӗ. Шупашкарта вырнаҫнӑ лавккасенчен пӗринче, реклама (е, тен, антиреклама) евӗр ан пултӑр тесе хӑшӗнчине каламӑп, 5 пинпе пыракан ҫынсене ӳкерсех илеҫҫӗ-мӗн.
Тӗлӗнмелле ҫак тӗслӗх пирки Александр Белов журналист хӑйӗн блогӗнче ҫырать. Пӑтӑрмахӗ республикӑн тӗп хулинчи Горький тата Университет урамӗсем хӗресленнӗ тӗлте вырнаҫнӑ лавккара пулса иртнӗ. Унта тавар туянакансенчен пӗри 5 пин тенкӗлӗх укҫапа пынӑ иккен.
Ҫӗнӗ ҫул умӗн лавккасенче, гипермаркетсенче халӑх хӗвӗшет. Пурте уява хатӗрленеҫҫӗ, апат-ҫимӗҫ туянаҫҫӗ. Ҫӗнӗ ҫулччен темиҫе кун кӑна юлчӗ. Раштавӑн 30–31-мӗшӗсенче лавккасенче мӗнлерех хӗвӗшӳ пулӗ-ши тата?
Кризис, кризис теҫҫӗ… Ҫапах хырӑм выҫать, Ҫӗнӗ ҫула пушӑ сӗтелпе кӗтсе илеймӗн. Ҫулталӑкӑн юлашки уйӑхӗсенче ӗҫре шалу вӑхӑтра паманни пирки чылай пӗлӗшрен илтме тӳр килчӗ. Апла-и, капла-и — этем сӗтел хатӗрлеме май тупать. Лавккасене хам та кӗретӗп, хаксемпе паллашатӑп.
Кӑҫал, тунмастӑп, уяв сӗтелӗ самай хака кайса ларӗ.
Чӑваш Енре ҫынсем элитлӑ эрехпе наркӑмӑшланса вилни самай шӑв-шав ҫӗклерӗ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ те пуҫарчӗҫ. Пӗтӗмпе 900 ешчӗк ром туртса илнӗ, контрафактлӑ эрехе тата ӑҫта сутнине те тӗпчеҫҫӗ халӗ.
Ҫапла ҫав, этем пуймашкӑн ҫӑмӑл меслет шырать, «ҫӑмӑл» укҫа чылайӑшне илӗртет. Паллах, пакунлисем вилмеллех наркӑмӑшлӑ ром Чӑваш Ене ӑҫтан тата мӗнле майпа килнине тӗпчесе тӗрӗслӗхе тӑрӑ шыв ҫине кӑларӗҫ. Ҫакӑ паха — ешчӗксене туртса илнӗ, унсӑрӑн «хаклӑ йышши» ромпа миҫе ҫын наркӑмӑшланӗччӗ-ши?
Паян, пушӑн 15-мӗшӗнче, Пӗтӗм тӗнчери потребительсен прависене хӳтӗлекен кун шутланать. Ҫавна май сире туянакансен, пулӑшу илекенсен мӗнлерех правасем пурри пирки кӑшт та пулин ӑнлантарса парас шухашлӑ.
Лавккари япаласене вӑрланӑ тесе сирӗн сумкӑрсене унти хуралҫӑсем тӗрӗслеме пултараймаҫҫӗ. Эсир хӑвсамӑр ирӗк парсан кӑна вӗсем сирӗн япаласене тӗрӗслеме пултараҫҫӗ. Анчах ку ӗҫе протокол туса ирттермелле е видео ӳкерсе.
+3.3 °C
