Электронлă вулавăш

Ывăлĕсем тăман-ха. Тутлăн ыйха туртаççĕ. Пĕри кравате урлă выртнă, тепри каяллах çавăрăннă. Утияла тапса сирнĕ вĕсем. Иккĕшĕ те çап-çара. «Темĕнле йăла çав ача-пăчан. Витĕнме çав тери юратмаççĕ», — кулкаласа илчĕ Кĕркури. Вара ачисене пăртак та пулин витсе хучĕ. Урисене кăшт уçă хăварчĕ. Унсăрăн юрамасть. Самантрах сирсе ывăтаççĕ. Кĕркури ачисем патĕнче çаплах тăчĕ-ха. «Мĕнлерех-ши вĕсен пуласлăхĕ? — шухăшларĕ вăл. — Тĕнчере, пурнăçра çулсем пит нумай-çке. Хăш çулĕпе кайĕç-ши? Халĕ ав чылайăшĕн ачисем унта-кунта, тĕрлĕ вырăна тухаççĕ те ыткăнаççĕ, тухаççĕ те ыткăнаççĕ. Пĕр ӳссе çитсен курма та çук вĕсене. Амăшĕ ав хула еннеллех сулăнать. Хулара вĕрентсе пысăк çын тăвасшăн вĕсене. Çапла-çке, Зоя яланах çӳлелле, тӳпенелле туртăнать. Пысăк, анлă пурнăспа пурăнас килет унăн. Анчах анлă, пысăк пурнăçа хăй евĕрлĕн, тӳнтерле ăнланать. Мĕнпурĕ те килти пурнăç хаваслăхĕ, илемĕ пултăр уншăн. Ытти çынсен пурнăçĕ пирки чăннипе шухăшласах каймасть вăл. Шухăшлас пулсан та кил пурнăçне чи мала хурса çеç, çавăн никĕсĕ çинче çеç, шухăшлать çынсем пирки. Ялта ун çинчен ыррипе кăна калаçнине илтме пулать. «Тавтапуç Зойăна», «Виссарова питĕ лайăх çын», «Малтан, вăл киличчен, пирĕн ял магазинĕнче нимĕн те тупса илме çукчĕ, халĕ тем те туянма пулать», — теççĕ. Чăнах та япалине тупать-ха Зоя, тăрăшать. Халăха ыр тăвать. Анчах çакна тӳп-тӳррĕн, çынсене хальлĕхе мĕнле курăнать, çавăн евĕрле ăнланни тĕрĕс-ши? Мĕн те пулин урăххи çук-ши кунта?..»

Çакăн пек шухăшсем канăç памарĕç Кĕркурие. Ара, юлашки вăхăтра Зоя ĕçĕнче темĕскер сисĕннĕ пек туйăнма тытăнчĕ-çке ăна. Анчах мĕн вăл? Кĕркури çакна калама пултараймасть. Тепĕр чухне чун-чĕринчи туйăм-сисĕмсем аптратсах çитереççĕ ăна. Пуçне шухăш хыççăн шухăш капланса килет. Йывăр, асаплă шухăшсем. Çавăн пек самантсенче хăй хуйхи-суйхи, пăшăрханăвĕ çинчен кампа та пулин туслăн, уççăн, ним пытармасăр калаçса пăхас килет унăн. Темиçе хутчен те пулнă çакăн пекки. Анчах темшĕн никампа та калаçса пăхман вăл. Ара, хăй арăмне шанман, ăнланман пек килсе тухĕ тенĕ-çке. Хăй арăмĕ пирки хăй ят кăларать тесе каласран тытăнса тăнă. Калаçма юрăхлă тус-юлташсем пур-ха. Сăрмулат Павăлĕ те шанчăклă çын. Колхоз председателĕ Кайсаров та... Тепĕр тесен, Нинăпа та калаçса пăхма май пулнă. Сатлайкина ăна-кăна ăнланман хĕр мар. Пур енĕпе те сисĕнет: Сатлайкина пурнăçа Зоя пек мар, урăхларах, анлăрах ăнланать. Унăн шухăш-ĕмĕчĕ те Виссаровăнни пек мар, урăхла. Çакна Кĕркури чун-чĕрипе сисет.

Кĕркури тем аса илсе пуçне ялт! çĕклерĕ. Вара кухньăна васкарĕ. Ачисене валли пăтă пĕçерме шутларĕ. Сĕтлĕ пăтта пит юратаççĕ ун ывăлĕсем. Анчах пăтăпа çеç çырлахĕç-ши? Калаклă çăмарта кирлĕ мар-ши вĕсене? Апат пĕçерсе янтăланăччĕ кăна — ачисем вăранчĕç. Вĕсене çăвăнтарчĕ, тумлантарчĕ ашшĕ. Ун хыççăн апат çитерчĕ те пăртак тăрсан урама ертсе тухрĕ. «Айтăр, виçсĕмĕр пĕрле хире тухса курар-ха», — терĕ вăл. Вара ачисемпе хирелле утрĕ.

Акă тем анлăш, вĕçĕ-хĕррисĕр уй-хирте Кĕркурипе ачисем. Çеремленнĕ улах çулпа шăкăлтатса пыраççĕ. Çул ик енче те — çӳллĕ ыраш. Хуллен, мăнаçлăн хумханать вăл. Вăрăм пучахсем çул хĕрринелле усăннă. Кĕркури пĕр пучахне ывçине илчĕ те чылайччен пăхса тăчĕ. Пĕрчисем çемçе-ха. Тин майлашăнса чăмăртанаççĕ. «Вăт, çак уй-хирте çитĕнет çăкăр», — терĕ Кĕркури. «Мĕнле çăкăр? Ниçта та курăнмасть-çке», — унталла-кунталла пăхкаларĕ тăваттăри ывăлĕ Вова. «Акă çак пучахран пуçланать çăкăр, — пучаха Вова аллине тыттарчĕ ашшĕ. — Кунта йышлă пĕрчĕсем çитĕнеççĕ». «Ăçта вĕсем? Ăçта?» — икĕ ывăлĕ те пĕр-пĕринпе тĕрткелешсех тинкерчĕç пучаха. «Халĕ вĕсем тулса çитмен-ха. Çак анлă-анлă хирте çав тери нумай çитĕнеççĕ. Пĕрчĕсене пурне те пĕрле пухсан калама çук çӳллĕ купа пулать. Пĕлĕте çитиччен çĕкленет çав купа», — ăнлантарчĕ Кĕркури. «Вара çав купа тăрринчен пĕлĕте те тытма пулать-и?» — терĕ Вова. Унччен те пулмарĕ — ыраш ăшĕнче пĕт-пĕлтĕк! пĕт-пĕлтĕк! тени илтĕнчĕ. Ачасем кулса ячĕç. «Мĕн вăл?..»

Вĕсем малалла хускалчĕç. Нумаях та каяймарĕç, кĕçĕн ывăлĕ Гера тăп! чарăнса тăчĕ.

— Атте, атте! — терĕ вăл аллипе утмăл турат чечекĕ еннелле тĕллесе.

Ашшĕ Герăна чечек патне çавăтса пычĕ:

— Утмăл турат, — терĕ вăл.

Ыраш пуссинчен тухсан тата анлăрах тавралăх курăнчĕ. Тулă хирĕ хумханать. Пĕлĕтпе çĕр пĕрлешекен тĕле çитичченех.

Çеремлĕ çул çинче шăрчăксем сиккелеççĕ. Ачасен ури патĕнчех ывтăна-ывтăна тухаççĕ. Пыл хурчĕсем сĕрлеççĕ. Вĕсем шурă клевера кăмăллаççĕ иккен. Пĕр чечекĕ çинче тĕкĕлтура ним сас-чӳ памасăр, тимлесе тем ĕçлет, йăшăлтата-йăшăлтата илет...

 

14

Пĕр эрне ĕнтĕ çумăр çукаласах тăрать. Ирхине çанталăк аванах пек. Хĕвел те пăхкаласа илет. Пĕлĕтсем те нумаях мар. Çапах та купалана-купалана тăраççĕ-ха тĕксĕм, самай хура пĕлĕтсем. Хăш-пĕрисем пуç тĕлĕнченех шуса иртеççĕ. Вĕсем иртнĕ чухне шултăра çумăр тумламĕсем хӳме çумĕнчи сарлака çулçăллă хупахсем, вĕлтĕренсем çине хыттăн пăт-пат! тукаласа ӳкеççĕ. Анчах нумайлăха мар. Кĕçех тӳпе çуталать. Çынсем уяртать пуль-ха тесе ĕçе кайма хатĕрленеççĕ. Хăшĕсем хире тухнă та ĕнтĕ. Çав вăхăтра сасартăк палăрсах та кайман пĕчĕкçĕ пĕлĕт татки тупăнать. Витĕр курăнать хăй. Хайхи тытăнать çак пĕлĕт татки çумăр тăкма. Шапăртаттарать кăна. Куркаран янă пек тăкать. Иртсе кайма та пĕлмест. Пĕлĕчĕ вара, пĕчĕкскер, витĕр курăнаканскер, куç умĕнчех ӳссе сарăлать, тĕксĕмленет. Хайхи çапла юхтарсан-юхтарсан аран иртсе каять вăл. Лерелле, аяккалла вара хуп-хура хуралса ăсанать. Çав енчи тӳпе хĕррине йăлтах хупласа хурать.

Çавăн пек сисĕнчĕксĕр, ултавлă пĕлĕтсем кашни кун темиçе хутчен киле-киле çумăр тăкса хăвараççĕ. Çуса çакнă, типе пуçланă кĕпесене самантрах йĕп-йĕпе тăваççĕ. Хĕвел аванах пăхма тытăнсан купари утта лайăхрах типтĕр тесе сапаласа хуратăн кăна, ху сыхласах тăратăн-ха, пурпĕр астуса ĕлкĕрейместĕн, çав пĕлĕт татки хур туса хăваратех. Тĕлĕнмелле чее пĕлĕтсем кăçал Юртукасси тĕлĕнче.

Каюков бригадинчи трактористсем паян ирех хире тислĕк турттарма тытăнчĕç. Юртукассинчи ĕне ферминчен турттараççĕ вĕсем ăна. Хирте, Çинахвун хурами патĕнче, компост тума купаласа хураççĕ тислĕке. Торф, минераллă им-çам хутăштарса. Çав чее пĕлĕт таткисем миçе хутчен килсе тапăнмарĕç-ши вĕсене паян. Тислĕк тиенĕ е пушатнă чухне çитсе тухаççĕ мурсем. Тавралăха хупласа ним курăнми туса хураççĕ. Çул йăлтах лапрапа, пылчăкпа тулнă халь. Апла пулин те парăнмасăр, хăватлăн хире хутлаççĕ-ха тракторсем. Пĕрин хыççăн тепри кĕрлеттерсе, шатăртаттарса пыраççĕ. Малта яланхи пекех Каюков тракторĕ... Ун хыççăн Сатлайкина... Сăрмулат Павăлĕ... Еккĕм Иванĕ.

— Кумыс... Кумыс кирлĕ çĕре. Унсăр тухăçлăха ӳстерме çук, — теççĕ вĕсем.

Сатлайкина руле сыхлануллăн, çирĕппĕн тытса пырать. Çумăр витĕр ăна Кĕркури тракторĕ аран-аран çеç курăнать. Пĕтĕм тавралăх тĕтреллĕ пек туйăнать. Çакăн пек çанталăкра, паллах, пĕр-пĕр лачакана кĕрсе ларма та, шырлана-мĕне шуса анма та пулать. Сатлайкина пурнăçĕнче ун пекки те пулман мар. Çапах та йывăр, кăткăс çулпа çӳресси Нинăна ытлашши хăратмасть. Ара, хăнăхать пуль... Хăнăхсан тамăкра та аптрамасть теççĕ-çке. Кун пек чухне Нинăн чун-чĕринче хавхалану тапса тăрать. Парăнманлăх çĕкленет. Унăн йывăрлăха çĕнтернĕçем çĕнтерес килет. Çав йывăрлăха парăнтара-парăнтара пынинче киленӳлĕх тупать вăл. Хăй тăван колхоза ытларах та ытларах усă кӳме пултарнине пĕлсе хĕпĕртет. «Эпĕ те çынах иккен!» — тесе хăпартланать.

Кăнтăрлахи апата чарăннăччĕ кăна — трактористсем патне колхоз правленийĕнчи техничка Улюк пычĕ. Лутра та чăп-чăмăркка хĕрарăм вăл. Ял çыннисем ăна тĕл пулсан пĕри те сывлăх сунмасăр, пĕр-ик сăмах калаçса илмесĕр иртсе каймаççĕ. Ун çинчен-кун çинчен ыйтса пĕлеççĕ. Вăл правленири хыпарсене йăлтах пĕлсе тăрать. Правленире председатель пулмасан ял çыннисем пурте унпа калаçаççĕ. Вĕсен ыйтăвĕсене хăш-пĕр чухне Улюк аппа хăех «татса парать». Вăл пырса çитнĕ-çитменех трактористсем ун тавра пухăнчĕç. «Çĕнĕ хыпар пур-и?» — терĕç. «Пур, конешнă. Унсăрăн епле-ха?» — хуравларĕ Улюк. «Мĕскер? Мĕн пулнă?» — васкатрĕç ăна. «Нимĕн те пулман. Никама та выговор паман. Ĕçрен кăларман. Дружинниксем тытса килмен, — ăшшăн кулкаларĕ хĕрарăм. Вара хушса хучĕ: — Сире укçа илме килччĕр терĕç. Кассир укçа илсе килнĕ». Трактористсем сиккелесе илчĕç, пĕр-пĕрне çăт-çат! çапкаларĕç. «Тавтапуç сана, Улюк аппа», — терĕç. Вара çак чăп-чăмăркка хĕрарăма вăш-ваш ярса тытрĕç те ура çĕклерĕç. Виç-тăватă хутчен. Ур-ра! Ур-ра! янăраса кайрĕ таврана. Тутăрĕ салтăнса кайнă Улюка кайран меллĕн çĕре антарса тăратрĕç. Лешĕ: «Эй, çак пуçтахсемпе!» — терĕ те ферма пӳрчĕ еннелле васкарĕ.

Трактористсем пăртак шавлакаласа тăчĕç те тĕрлĕ урамалла саланчĕç. Пĕрисем тӳрех правление укçа илме кайрĕç, теприсем столовăйне çул тытрĕç. «Ман малтан киле кĕрсе тухмалла», — текенсем те пулчĕç. Кăнтăрлахи апат хыççăн тӳрех ĕçе кӳлĕнме май килмерĕ. Пĕр тапхăр шарлаттарсах çумăр çурĕ. Йăлтăр-ялтăр çиçĕм çиçрĕ. Аслати умлăн-хыçлăн кĕрĕслетрĕ, кĕрлерĕ. Сатлайкина çумăр чарăннă-чарăнман тухрĕ килĕнчен. «Тăвар мар-çке, ирĕлсех каймăп», — терĕ вăл. Тракторсем патне çитнĕ чухне çумăр чарăнчĕ. Апла çеç-и? Хĕвел йăлтăртатсах кулма тытăнчĕ. Çуллахи хĕрӳллĕ, вĕри хĕвел. Çумăр хыççăнхи тĕнче уйрăмах янкăр уçă та илемлĕ. Акă трактористсем пĕрерĕн-пĕрерĕн пухăнса çитрĕç.

— Тăрар мар пуль. Хускалар, — терĕç вĕсем.

— Чимĕр-ха, Еккĕм Иванĕ килтĕр, — терĕ тахăшĕ.

— Эппин, кĕтер-и пăртак? — сасă пачĕ тепри.

— Кăшт тăхтатпăр, — каласа хучĕ виççĕмĕшĕ.

— Авă килет вăл, — маларах тухса тăчĕ Сăрмулат Павăлĕ.

Чăнах та Еккĕм Иванĕ çӳллĕ резина атăпа яртлаттарса килни курăнчĕ. Шыв кӳлленчĕкĕсене, лапрана-мĕне пăхмасăр урам варрипе тӳп-тӳррĕн килет. Хыттăн яра-яра пуснипе кӳлленчĕксенчи шыв чалт-чалт! сирпĕнет, шăмпăр-шампăр тăвать, шĕвĕ пылчăк урлă-пирлĕ сирпĕнет. Иван ăна-кăна пăхмасть, нихăш кӳлленчĕкрен те пăрăнмасть. Шултра сарă çӳçĕ çамки çинех усăнса аннă, кивĕ сăран карттусĕ чалăшнă.

— Укçа илнĕ хыççăн тӳрех сыпса лартман-и ку? — терĕ Сăрмулат Павăлĕ. — Шанма çук ăна. Йĕксĕк темерĕн...

Акă Еккĕм Иванĕ тус-юлташĕсем умне çитсе чарăнчĕ. Пăтранчăк куçпа унталла-кунталла тинкерчĕ. Йывăррăн хашлатса сывларĕ.

— Мĕн пулчĕ, Иван? Чирлерĕн-им? — ыйтрĕ Сăрмулат.

— Чирлемен, — татăклăн, çирĕппĕн хуравларĕ Иван.

— Сыпрăн-и апла?

— Çапла, пĕр-ик черкке ятăм...

— Ĕç вăхăтĕнчех ĕçес терĕн-и?

— Да-а, ĕç вăхăтĕнчех.

— Эпир мĕнле калаçса татăлнăччĕ-ха? Ĕçе нихăçан та мухмăрлă-мĕнлĕ, хĕрĕнкĕ тухас мар тесе каламанччĕ-и?

— Каланă.

— Апла пулсан мĕн хăтланатăн-ха эс? Ху пĕлетĕн-çке. Çĕнĕ йĕрке, çĕнĕ меслет пирĕн...

— Кирлĕ мар мана çĕнĕ меслет! — сасартăк хыттăн каласа хучĕ Еккĕм Иванĕ. — Йăлăхтарчĕ вăл мана. Çитет. Кама килĕшет — ĕçлĕр. Усал сунмастăп. Ну, çак самантран, çак сехетрен пуçласа эпĕ хама çак бригадăра тесе шутламастăп. Каятăп ку бригадăран. Çăва патне! Кирлĕ мар! — кăшкăрашмах тытăнчĕ вăл.

Каюков малтан ним те шарламасăр тăчĕ-ха. Еккĕм Иванĕ мĕн пирки кăмăлсăр пулнине, тарăхнине пĕлесшĕн пулчĕ. Вăл кăштах лăпланасса, йĕркене кĕрессе кĕтрĕ. Тĕрĕссипе, Иван мĕншĕн апла-капла хирĕлнине ăнкарса илчĕ-ха бригадир. Çапах та васкас темерĕ. Çунакан вут çине краççын сапнă пек пулмĕ-ши терĕ. Юлашкинчен çапах та тӳсеймерĕ, Иван патне пычĕ.

— Лăплан-ха. Йĕркеллĕ каласа пар. Мĕн пирки кӳрентĕн эс? — хуллен ыйтрĕ вăл.

Хайхи Иван кăшт йĕркене кĕнĕ пек пулчĕ. Чалăшнă карттусне тӳрлетсе лартрĕ. Кĕпи тӳмисене тӳмелерĕ. Вара ним шарламасăр тăчĕ-тăчĕ те:

— Мĕнле тӳсес-ха ман. Тӳсме çук, — тесе хучĕ. — Шухăшласа пăхăр-ха, иртнĕ уйăхра та çĕр тенкĕ çеç илнĕ

эп. Хальхинче каллех çĕр тенкĕ. Мĕн тăвас ман ку укçапа? Пĕлтĕр эп май, июнь уйăхĕсенче ик çĕр-ик çĕр алăшар тенкĕ ĕçлесе илнĕ. Кăçал вара — мĕн ку, мăшкăллаççĕ-и манран? Ĕçне вара, тӳрех калатăп, пĕлтĕрхинчен тăрăшарах тунă. Пурте хамăр çынсем кунта. Хăвăр курнă... Малтанхи вăхăтра шăйрăксем пулкаларĕç ĕнтĕ. Ним айăпсăр, тап-таса тесе каламастăп. Ну, эп сире итлеме тăрăшрăм-çке. Эсир ятланă хыççăн хама алла илтĕм. Хăнăхса çитнĕччĕ тус-юлташсене. Лайăхрах та лайăхрах пулас килетчĕ. Ăнланăр-ха. Мĕншĕн мăшкăллаççĕ манран? Кама та пулин усал тунă-и эп? Никама та хур кăтартман. Мана вара хур кăтартаççĕ. Умлăн-хыçлăн. Малтан чăтрăм-ха. Ним те шарламарăм. Çук, текех чăтса пурăнаймастăп. Лида Ивановна кассирша кулать манран. «Ма кун чухлĕ çеç?» — тесе ыйтрăм та, «Эсир çĕнĕ меслетпе ĕçлетĕр — çавăнпа», — тет. Хăй лĕх-лĕх-лĕх кулать. Вăл кăна-и? Правленири техничка та йĕршесе тăрать. Паçăр савăннипе ура йăтрăмăр-çке ăна. Манăн ав савăнмалли ним те пулман. Йĕмелле манăн... Улюк аппа: «Эпĕ техничкăрах сакăр вунă тенкĕ илетĕп. Эсĕ — вăйпитти арçын, пăхаттир. Апла пулин те çĕр тенкĕ çеç тухать санăн», — терĕ. Вăт ăçта çитсе тухрăм эп. Ял кулли пулса тăтăм...

Каюков аллине ун хулпуççийĕ çине хучĕ.

— Тусăм, тăванам, — терĕ вăл лăпкăн. — Капла кăтăрса кайма кирлĕ-ши? Укçа кама мĕн чухлĕ парасси, тĕрĕссипе, пирĕнтен хамăртан килет. Эпир илме тивĕçлĕ укçан пĕр пусĕ те çухалмасть. Халĕ сана сахалрах панă пулсан пăшăрханма кирлĕ мар, хăвна тивĕçлине кайран пурпĕрех илетĕн. Кĕркунне тĕплĕн, пĕр пус юлмиччен тӳлеççĕ. Çакна ăнланатăн-и?

— Ăнланасса ăнланатăп. Йăлтах. Çапах та мĕн-çке... Инçетре вăл — кĕркунне. Питĕ аякра. Эп çийĕнчех илме хăнăхнă. Уйăх пĕтсенех. Çемье-çке манăн. Хуçалăх... Ăна илмелле, кăна... Уншăн тӳлемелле, куншăн. Тинке тухать. Сире мĕнле те... Маншăн карта ларсах çитмест ку меслет. Манпа чăрманса ан тăрăр. Ĕçлĕр, тăрăшăр. Эпĕ магазина кĕрсе тепĕр чĕрĕк илетĕп те киле каятăп. Шавласа çӳреместĕп. Килте хам тĕллĕн. Лăпкăн...

Еккĕм Иванĕ каялла палт çаврăнчĕ те шыв кӳлленчĕкĕсене чăмпăлт-чăмпăлт! тутарса, шĕвĕ пылчăка чалт-чалт! сирпĕтсе утрĕ. Çӳллĕ резина аттипе вăрăммăн яра-яра пусрĕ. Тус-юлташĕсем кичеммĕн, шухăшлăн пăхса юлчĕç.

— Лайăхрах шухăшласа пăх, Иван! — кăшкăрчĕ Сăрмулат.

Хĕвел каллех пĕлĕтсем хыçне пытанчĕ. Тавралăх сасартăк тĕксĕмленчĕ. Сулхăн çил вĕрсе иртрĕ. Тракторсем пĕрин хыççăн тепри погрузчик патне пыра-пыра ларчĕç. Погрузчикĕ хăлаçланчĕ кăна. Пысăк урапасем самантрах тулчĕç. Акă тракторсем умлăн-хыçлăн хирелле васкарĕç. Хăватлăн, мăнаçлăн кĕрлерĕç вĕсем.

Еккĕм Иванĕн тракторĕ кăна тăлăххăн, хурлăхлăн, ним хускалмасăр ларчĕ. Хуçине кĕтрĕ вăл.

 

15

Йĕпе-сапа çанталăк тăнипе тыр-пул каярах юлса пиçрĕ. Çумăр лăпланнă-лăпланманах Каюков бригадинчи механизаторсем комбайнсене хире илсе тухрĕç. Урапаллă хитре пӳрте те хăйсенчен хăвармарĕç. Хальлĕхе вырма иртерех-ха. Апла пулин те комбайнерсемпе вĕсен помощникĕсем пурте хирте. Вĕсем унти пӳртрех выртса-тăрса пурăнаççĕ. Унта икĕ хутлă нарсем. Типĕ утă йăтса килсе кашниех хăйне валли çеп-çемçе вырăн хатĕрленĕ. Малта, чӳрече умĕнче, сĕтел. Ун çинче — кĕнекесем, хаçат-журнал. Транзисторлă радиоприемник. Нина Сатлайкинăпа унăн помощникĕ Анфис пĕр пĕчĕкçĕ пӳлĕме уйрăм вырнаçнă. Нарсем çинчех биологи, зоологи, ботаника учебникĕсем. Нина ял хуçалăх институтне вĕренме кĕресшĕн. Çавăнпа кăшт вăхăт тупăнсанах кĕнеке тытса ларать. Нар çинчи вырăна килти евĕрлех тирпейленĕ. Юр пек шурă простыньсем, хăпартласа хунă çытарсем. Чӳречине чĕнтĕр карса илемлетнĕ. Хăй пӳлĕмĕнчи чӳречене кăна мар, ытти чӳречесене те вăлах чĕнтĕр карса тухнă. Çак пӳрте пĕри те пылчăклă атă-пушмакпа, çиелти йĕпе, вараланчăк тумтирпе кĕмест, вĕсене пӳрт алăкĕ умне хывса хăварать.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн