Электронлă вулавăш

– Çук… Çук! Çук!!!

Тарас… Хыçран чупаççĕ. Чарăнчĕç. Кĕçтук чарчĕ пулмалла. Ăçта чупатăп-ши эпĕ? Кӳлĕ? Çапла, кӳлĕ хĕрринче тăратăп. Çук, çук. Путса вилместĕп. Нарспи вилсе çĕнтернĕ, хăй тĕнчине çĕнтернĕ. Манăн пурăнса çĕнтермелле, пурнăçа çĕнетмелле, туйăм вăйне ĕнентермелле!

Сывă пул аннеçĕм, тăван ен, çутă кӳлĕ. Эльтук сирĕнтен ĕмĕрлĕхех уйрăлать…»

* * *

Малаллах ыткăнать электропуйăс. Эльтук Сергей поэмин вĕçне вуласа тухма ĕлкĕрчĕ те ĕнтĕ. Унта çапларах çырнă, Эльтук ача çуратать. Сергей вара айăпне ăнланать, каçару ыйтать. Эльтук каçармасть ăна. Вăл Кĕçтука качча тухать. Иккĕшĕн туйĕ пĕтĕм йăла-йĕркепе пулманран хăйĕн поэмине Сергей «Кĕçĕн туй» ятлă тăвать.

Вунă çул иртсен… Çук, ача çуратиччен те, кайран та качча кайма шутламарĕ Эльтук. Унăн туйăмĕ, таса туйăмĕ çаплипех юлчĕ. Чĕри варнех чиксе хучĕ вăл ăна.

Ялтан кайсассăн пĕр хулара завода вырнаçрĕ, çак таранчченех ĕçлесе, вăй хурса пурăнчĕ. Ĕçре канăçсăр пулни, çумри тус-йыш ăшшине туйни тата амăш тивĕçĕ хăйсеннех турĕç, вăхăт пулмарĕ Эльтукăн ăнăçсăр юратăвĕшĕн куççуль тăкса ларма. Эрне каялла вара… Эльтук хутсем хушшинчен икĕ çыру шыраса тупрĕ. Куçсем ирĕксĕрех чупма пуçларĕç, çип çине тирнĕ шăрçасем пек, мăй çыххи евĕр йĕркесем тăрăх чупма пуçларĕç.

«Салам, Эльтук!

Каçар кĕтмен çĕртен чăрмантарнăшăн. Кĕçтук çырать ку çырăва. Вунă çул хыпарсăр-мĕнсĕр пурăнатăн, тăван ене килсе курмастăн, пĕртен-пĕр аннӳне килсе курмастăн. Пикенсех шырарăм та адресна тупма май килчĕ. Сăлтавне – каярах.

Мăшăрлантăм. Кĕçĕннине сан ятлă хутăмăр. Верукпа Ваççа та кăвакарчăнсем пекех кăлтăртатса пурăнаççĕ. Пĕр пилĕк çул каярах Ларкки мучи арăмĕ Урине инке вилчĕ. Мăнтарăн мучийĕ, икĕ эрне те тӳссе ирттереймерĕ хуйăхне, куллянсах çĕре кĕчĕ. Шăпăрне тупăкнех хурса ятăмăр.

Халĕ – чи кирлине. Бандероль илтĕм. Пĕр уйăх каялла Сергей Пуласловран. Иксĕмĕр ятпа çырнăччĕ ăна. Ăшне çыру тата хăй çырнă «Кĕçĕн туй» поэмине чикнĕччĕ. Халĕ сана çавсене ярса паратăп. Поэмине вуларăмăр. Хăйĕн шăпи тĕтреллĕрех пек. Романтик вăл, ĕмĕт хăмпи вĕрсе хăпартакан. Паллах, эсĕ ăна курайми пулнă ĕнтĕ. Еплерех ирсĕрсем пулаççĕ çĕр çинче, ултавçăсем, чул чĕресем… Упаленсе çĕр кăшлама тивĕç вăл санăн умăнта. Çапла. Салампа Кĕçтук тата Ирина.»

Эльтук аллинче – Сергей çырăвĕ. Пуçри шухăшсем тухса тарасран хăранăн çырнă ăна. Йĕркисем çĕлен пек авкаланса тăсăлаççĕ, çийĕнчех вуласа та кăлараймăн.

Эльтук вакун чӳречинчен тулалла пăхрĕ. Çумăр çăвать те çăвать. Çумăр мар, читлĕх-пĕлĕтсем хыçĕнчи хĕвел куççуль тăкать тейĕн.

«Хисеплĕ Эльвира Васильевна!

Çук, пулмасть кун пек. Эпĕ сире Эльтук тесех чĕнĕп. Ан çилленĕр. Эльтук, эпĕ Сергей. Астăватăн-и мана? Асил-ха, пĕррехинче утă çулнăччĕ пĕрле. Ун чухне эпĕ сана чечек çыххи парнеленĕччĕ. Вун саккăртаччĕ эсĕ, хăв та чечек пекехчĕ. Эпĕ сана юратса пăрахрăм. Анчах та… анчах та хамăн ăс-пуçпа шухăшласа туман хăтланусене сивлеттĕм эпĕ. Хама ăнсăртран е айванла çĕнекенсене тавăрас килетчĕ манăн. Эсĕ чĕреме парăнтартăн, суккăрлатрăн. Эпĕ вара çакна хирĕç тăтăм, çапăçăва тухрăм. Юлашкинчен çиеле тухрăмах тесе шутланăччĕ. Анчах мĕнле хакпа! Чыса, этемлĕхе çухатса, юратăва çухатса. Эпĕ хамăн тĕтреллĕ философипе аташса пурăннă.

Эльтук. Каçару ыйтма хăяймастăп. Хама хам та каçарманнине урăххи ăçтан каçартăр! Пĕр сăмах çеç калас килет. Çамрăксем ман çул çине нихăçан та ан тăччăр.

Пурнăçăмпа паллаштарам. Вĕренсе тухсассăн аспирантура пĕтертĕм. Халĕ тĕпчевçĕ-физик ĕнтĕ. Пĕр паллă ăсчах хăй патне илчĕ ĕçлеме.

Эльтук, аса ил-ха çуллахи каçсене, эпир санпа тӳпере çăлтăрсем шыраттăмăр. Хăйсен еннелле, уçлăхаллах чĕнетчĕç вĕсем. Çăлтăрсем патне çитесси - этемлĕх ĕмĕчĕ. Хальхи космос карапĕпе çитеймĕн унта. Çутă хăвăртлăхне çăварлăхламалла…

Пире хамăр уçнĕ çĕнĕлĕхе тĕрĕслесе пăхма шанчĕç. Унччен тата çур уйăх ытла. кĕтсе илме çитейĕ-ши чăтăм?

Пушă вăхăтра поэзипе аппаланатăп. Çак «Кĕçĕн туй» поэмăна Кĕçтукпа иксĕре халлалатăп. телейлĕ пулăр. Пурнăç маллалах чупать. Этемлĕх хăй тĕнчине сарать, этемлĕх Уçлăха аслатать. Ырă çул пултăр! 198…»

– Сергей! Тăхта!

Вакунри халăх кар! çаврăнса пăхрĕ.Эльтук ăна туймарĕ, пуçне сĕтел çине хурсах ĕсĕклерĕ. Хăçан йĕнĕччĕ-ши вăл çакăн пек чунтан, чĕререн эрленсе?

– Мĕн пулчĕ, анне? - вакунăн çӳлти хутĕнчен пĕр вунă çулсенчи ача анчĕ. Вăл унта кĕнеке вуласа выртнă иккен.

Эльтук лăпланчĕ. Лăпланчĕ вăл. Йăл! кулса илме те манмарĕ.

– Çеруш, ывăлăм. Мĕнле кĕнеке вулатăн эсĕ?

– Андриан Николаев çинчен вулатăп. Тĕплĕнрех паллашасшăн-ха унпа. Эльтук куçĕсем каллех тĕксĕмленчĕç. Вĕсене аса илӳ сулхăнĕ çапрĕ.

Çула Кĕçтук çырăвне илсессĕнех хатăрленнĕччĕ вăл. Ан тив, вунă çул иртнĕ пултăр, анчах та Сергея юратать вăл, çавна пулах каçарĕ те. Тата ачине те ашшĕ ăшши кирлĕ-çке-ха! Сергей хăйĕн йăнăшне ăнланнă. Ку вара – чи кирли. Çийĕнчех тухаймарĕ çав çула пирĕн Эльтук, ĕçре тытăнса тăмалла пулчĕ. Паян ир вара васкавлă электропуйăс Эльтукпа унăн ывăлне тăван ене илсе çитерчĕ. Эльтук Сергей патне кайиччен тăван ялне, килне çитсе курма кăмăл турĕ. Ара, вунă çул пулман-çке унта. Амăшĕ ватăлчĕ пулĕ. Укçа ярса тăнипех ăçтан туйтăр-ха хăй ачин ăшшине!

Акă, Кушлавăш кати, йăлтăр кӳлĕ... Вунă çул кĕтсе пурăнчĕ Эльтук çак самантсене. Сергей хăйĕн айăпне ăнланнă, ăнланнă! Илтетĕр-и эсир, хăвасем, ансăр сукмак, çутă кӳлĕ? Эпир унпа пĕрле пулатпĕрах!

Утса чупса çитрĕ Эльтук тăван ялне, чунĕ хăйĕнчен малта вĕçсе пычĕ. Вунă çул. Нумай-и вара вăл çак телейлĕ самантсемшĕн? Хакĕ çеç ӳсет унăн, хакĕ çеç…

Умра – асамат кĕперĕ. Эсĕ ăна çитсе курасшăн, унăн витĕр тухасшăн. Эсĕ хирĕç чупатăн, вăл санран тарать. Енчен те çав кĕпер витĕр кашниех тухма пултарсассăн мĕн пулĕччĕ-ха? Çынсене илĕртме пăрахăччĕ çеç. Асамлă хăвачĕ те сӳнсе ларнă пулĕччĕ унăн. Эльтук çакна туймарĕ, ĕненмерĕ. Хăв шыранă çын çумра чухне унăн хакне, ăшшине туйма епле пăрахăн-ха, тесе шутларĕ

Пуйăс малаллах васкаать. Вакунра шăп. Эльтук пӳрнисем ачин çӳçне арпаштарчĕç, ачашларĕ вăл ăна. Ывăлĕ вара ăнланать, йăлтах ăнланать. Епле ан ăнлантăр-ха амăш чĕрине!

Пĕчĕк Серуш амăшĕн аллинчи хута асăрхарĕ.

«Сирĕн паллакан Пуласлов Сергей ĕçри аварие пула питĕ йывăр аманчĕ. Чĕрĕлес шанчăк сахал. Ӳт тирĕ пиçсе кайнă. Тăванĕсене хыпарлăр.»

Пат! Тумларĕ хыпар хучĕ çине йăлтăр куççулĕ. Эльтук макăрмарĕ, чунĕ те хытсах пырать пуль çав.

Çак телеграммăна Кĕçтук тыттарчĕ паян. Тыттарчĕ те урăх калаçаймарĕ те хăнапа. Çав самантрах тухса кайрĕ Эльтук ялтан, васкасах тухса кайрĕ. Епле пĕлмест-ха! Сергей патне, хăйĕнчен таракан асамат кĕперĕ, чĕнекен çăлтăрĕ еннелле ăнтăлчĕ вăл!

Кăлтăрттин-кăлтăрт, кăлтăрттин-кăлтăр-кăлтăр… Вăхăт шутлаççĕ, арпашса кайса çĕнĕрен пуçлаççĕ кустăрмасем. Пĕчĕк Серуш вакун чӳречинчен малалла тĕсерĕ. Умра – вĕçсĕр-хĕрсĕр инçет. Умри çул – аслатиллĕ, çумăрлă, уяр çанталăкĕсем витĕр выртать. Умра – ПУРНĂÇ,

1972-1974.