Sign in | Sign Up | Signing in will enable you to post comments and send messages to the users.
 +3.6 °C
Безумие - это избыток надежды.(Дюма-отец)
 

Ad

Аркадий Русаков: Свидетельства об индо-иранских корнях чувашского народа

Аркадий Русаков30.11.2018 16:4614594 views

В чувашской д. Кирюшкино нашего Федоровского района республики Башкортостан, откуда в 1927 году отделилась наша д. Веселовка, воскресенье как выходной день начали отмечать только в начале 20 века. В чувашских деревнях Теняево и Орловка ҫимӗк (троицу) до сегодняшнего дня отмечают в один из четвергов конца мая или начала июня. Данные факты говорят о существовании раньше у чувашей своего, отличного от сегодняшнего официального, перечня названий дней недели. Об этом же говорят и сегодняшние чувашские названия семи дней недели. Происхождение их названий можно объяснить таким образом:

Тунтикун (понедельник) — от слов «тӗн» - религия и «кун» - день. Чувашское слово «тӗн» анологично с этрусским словом „Tinia“, обозначавшим их главного Бога.

Ытларникун (вторник) — объясняется чувашскими словами «ут ларнӑ кун», то есть в переводе на русский: «день езды на коне».

Юнкун (среда) — объясняется словами «юнлӑ кун». То есть «кровавый день», или — день, когда можно было резать скотину и птицу на мясо .

Кӗҫнерникун (четверг) — «кӗҫӗн эрне кун», в переводе — «младшая пятница».

Эрнекун (пятница) — «эрне кун», где «эрне» является спирантной разновидностью слова «ҫӗр» в форме множественного числа с окончанием «не». Эр являлся древним божеством определенных древнеарийских народов. Эрнекун у чувашей раньше был выходным днем.

Шӑматкун — «шӑмӑ тӑкнӑ кун». В этот день чуваши в соответствии с древнеарийскими и древнеиранскими обычаями в поминальных обрядах на соответствующих местах клали в землю кости жертвенных животных. На сегодняшний день от этих обычаев сохранилось название дня недели — субботы и некоторые элементы. Версия о происхождении слова «шӑматкун» от иудейского «шабат» сомнительна. Скорее, более созвучны еврейское «шабат» и русское «суббот-а».

Вырсарникун — «вырӑс эрне кунӗ», переводится как «пятница по-русски» и понимается как выходной день по-новому, то есть по-русски.

Видим, как чуваши в прошлом в системе счета дней недели руководствовались своими религиозными и бытовыми соображениями, а после перехода в христианство перешли на современный официальный счет. Но корни чувашских названий дней недели, кроме воскресенья, не утратили свое значение до сегодншнего дня. Данные обстоятельства толкают нас искать древние корни истории чувашского народа на территориях древнего Египта, Мессопотамии и Ирана, где по утверждению многих ученых (Н.Я.Марр, Н.А.Андреев-Урхи, В.В.Николаев, Антей-Илетвер, Г.П.Кеннаман, В.П.Павлов и другие) в 3-2 тысячелетиях до нашей эры проживали древнечувашские предки, которые в 1 тысячелетии до нашей эры мигрировали в Среднюю и Центральную Азию. Многие параллели в культуре, мифологии, одежде чувашей с древним индо-арийским и индо-иранским миром подтверждают вышесказанные слова. В то же время чувашская национальная одежда резко отличается от тюркской. А индо-иранские исторические корни чувашского народа в настоящее время изучены недостаточно.

По М.А Эшби-индийскому теологу, доктору философии, у древних египтян перевернутый лотос — символ утра, рассвета, приносящего новую жизнь. Лотос по-египетски — шаваш. Образуясь от слова «шаваш», древний народ Египта получил имя «чӑваш». По сообщению Исихия, древние киммерийцы (шумеры), египтяне (волхоры) и савроматы — потомки народа Моисея имели одно имя — Чӑваш. По Г Кеннаману, волхоры являются болгорами или болгарами. В настоящее время часть чувашских и татарских историков дату возникновения этнонима «чуваш» почему-то ошибочно упорно хотят связать только со временем существования Казанского ханства, но вышеприведенные факты позволяют утверждать о происхождении этого этнонима на несколько тысячелетий вперед.

В заключение хочу сказать: многие сегодняшние чувашские слова, в их числе и названия дней недели, по происхождению имеют свои корни в индо-арийских и индо-иранских языках глубокой древности.

 

П.Русаков,

краевед, республика Башкортостан, Федоровский район, д.Веселовка.

 
Editorial note: The publication of articles does not mean that the editorial board shares the opinion of its authors.
[Comments (26)]

Comments:

Agabazar // 3790.67.3197
2018.12.06 21:22
Agabazar
Миçе çул тавлашасшăн эсĕ тата? 1000 çул? 2000 çул? Е тен тата миллион çул "тавлашмалла"?

Аспуккине вĕрен, Ашкатар ачи!

Истори "точнăй науккă" шутне кĕмест тени — ултав.

Хуть те менле науккă та — "точнăй".

Енчен те "точнăй" мар пулсан — вăл науккă та мар. Ахаль халлап çеç. Ултав. Сÿйеçтерни. Фейк.

Тĕп пултăр фейк! Тĕп пултăр троллинг!

Чăваш халăхĕн истоийĕ тĕпрен илсен паллă. Кунта велосипед шутласа кăлармалли ним те çук.

Вĕрен тар кăларса ытти çынсем паянччен мĕн шыраса тупнине. Фейзханов, Ашмарин, Поппе, Рамстедт, Рясенен, Гомбоц, Рона-Таш, Марсель Ахметзянов, В.Д.Димитриев, Н.И.Егоров, Чеченов, А.В.Дыбо, Олег Мудрак, ....
Кунта нимĕнле "урăх шухăш" та пулма пултараймасть.
Agabazar // 3790.67.3197
2018.12.06 21:35
Agabazar
виçĕ-тăватă пин çулхи тымарĕсем авалхи Египетпа, Шумерпа, Иранпа çыхăннă тени. Унтан чăваш мăн аслашшĕсем каярахпа-кивĕ эрăн пĕрремĕш пинçуллăхĕнче Центральный Азие, Алтай патне куçса килнĕ, тени. Çакăн пирки нумай чăн историк-ăсчах çырнине хăвăрах пĕлетĕр.
Кун пек халлап çапса никама та тĕлĕнтерейместĕр. Çынна култаратăр çеç.
Тĕрĕссипе, хальхи курăмпа, этемлĕх Африкăн хĕвелтухаç пайĕнче пуçланса кайнă. Тĕпрен илсен ун чухне пурте пĕр чĕлхепе калаçнă. Каярахпа çынсем çав тĕлтен тĕрлĕ çĕрелле саланма пуçланă. Чĕлхе те пайланма пуçланнă. Эппин паяннхи хуть те мĕнле халăх та хăйне
çав тăрăхпа çыхăнтарма пултарать. Анчах та Алтай умĕнхи тапхăрта чĕлхесем епле аталаннине хальхи вăхăтри ăслăлăх ăнлантарса пама пултараймасть. Алтай пĕрлĕхĕ тĕлĕшпе те чылайăшĕ иккĕленет. Тĕрĕк чĕлхисен пĕрлĕхĕ тĕлĕшпе çеç никам та иккĕленмест. Кам урăхла калать — çавă ултавçă. Пăрăнăр çаваншкал "ăсчахсенчен".
Кунта тепĕр ен те пур. Мĕне кирлĕ сана "Алтай умĕнхи тапхăр"? Малтан çывăхарахри вăхăтсене шĕкĕлчесе тух-ха! Мăй таран çителеклĕ унта сана валли вĕренмелли! Татах та авалтарахри аваллăхсене сĕкĕнмешкĕн нимле сăлтав та çук.
Микула // 9259.3.8429
2018.12.10 13:25
Чăваш халăх историйĕ "паллă" теме ан васкăр,Акапасар. Ятарласа "пăтратнă" хыççăн тупсăмне тупма çăмăл мар. Хăй вăхăтĕнче, истори вĕреннисĕр пуçне, ытларах вĕрентекен историксене тишкернĕ. Пурте коммунистсем пулнă вĕсем . Спецслужба енчен "благонадежнгый " пулмалла пулнă вĕсен. Унсăрăн аспирантурăн лекейместĕн,ученый степень илейместĕ. Совет вăхăтĕнчи республикăри историксем "без одобрямс" пĕр сăмах та çырман.
Agabazar // 1051.21.0409
2018.12.10 14:04
Agabazar
Микула, кунта провокацилесе ан лар! Шкулта мĕн вĕрентетĕн ачасене? Студентсене? Аспирантсене? "Паллă мар" япалана-и? Çук, апла мар, паллă япалана!

Паллă марррисем, "шурă пăнчăсем" кирек мĕнле ăславра та пур. Физикăра, химире, математикăра çук-и паллă мар япаласем? Пур.

Анчах та никам та унашкал паллăмарлăхсем пур тесе телевизорсене, телефонсене, компьютерсене çÿп-çап купи çине кайса пăрахмасть.

Асаннă япаласене пурне те паллăлăх çине таянса ăсталанă. Паллăмарлăхсем пурри кунта ниме те пĕлтермест.

Тролльсем, пăранăр кунтан, тархасшăн!
Микула // 9259.3.8429
2018.12.10 14:54
Влаç улшăнать ,истори те улшăнать. Истори вăл, тĕрĕссипе каласан, влаç тата темиçе ведущий "историк" ĕлĕкхи пирки мĕнле çырмаллине тата хакламаллине калаçса татăлнă япала çеç пулнă. Тĕрлĕ çĕршывсенче те истори тени тĕрлĕрен. Архивсене те сана пĕтĕмпех кăтартмаççĕ. Истори мĕнне Акапасар ăнланмастăн пулмалла. " Паллă историксем мĕн çине тайăнса ĕçленине" пĕлместĕн пулас.
Agabazar // 1051.21.0409
2018.12.10 19:48
Agabazar
Микула, тăрпалтай эс. (Тăрпалтай сăмах Эдисон Патмарăн "юраман" текен "усал" сăмахĕсен йышĕнче çук).
Тимĕр // 9259.3.8429
2018.12.11 16:22
Анятлаç, Сухаллăпасар. Чиновник пулсан та хăвна мăнна ан хур. Тĕрĕслев килĕ.
Agabazar // 1473.51.2134
2018.12.11 19:24
Agabazar
Тимĕр, сана пĕр ăслă шухăш калам. Енчен те сана кам та пулин "тытса каяс" шутлă пулсан, ун валли нимĕнле "тĕрĕслевсем" те кирлĕ мар.

"Тĕрĕслев" тенине кирек кам тĕлĕшпе те ирттерме пулать. Анчах та пурин тĕлĕшпе те "тĕрĕслев" ирттермеççĕ. Кама мишень вырăнне малтанах суйласа хунă — çавăн тĕлĕшпе "тĕрĕслев" ирттереççĕ.

Шанчăклă çын тĕлĕшпе мĕншĕн "тĕрĕслев" ирттермелле?
Михаил ВолковСун // 4040.27.2711
2018.12.16 19:43
Факты свидетельствуют, что современные чувашские названия дней недели предшествуют еврейским, арабским и иранским и относятся к более раннему периоду развития цивилизации. Напрасно стёрли мой пространный коммент на эту тему.В словах ЭРНЕ кун, МНАРНИ кун звучит изначальное название дня отдыха АРов мужчин, основных работников рода/племени.Слово ШУМАТ кун древнее еврейского САББАТ. Оно означает ПОЧИТАНИЕ ПРЕДКОВ и является доиудейским. СА,СУ, ШУ, СУМ обозачают в тюркских, китайском, иврите понятие счёта и почитания. Чув. СУМАСУ - почитай. Тюркское САНАСА. АТ, БАТ, ВАТ, АББАТИ, АВАТИ, АБА, АВА ( еврейские) имеют значение ОТЕЦ, ПРЕДКИЮ СТАРШИЙ, ГЛАВНЫЙ. Чув. АТТИ - отец, АБИ - мать, ВАТТЫ (сем) - предки. ТУНДЫ - главный, стержневой, опорный. Чув ТУНА,ТУНГАДА. ЫТЛАРИ - второй, другой. В древнейшем доиудейском календаре в неделе было 5 дней КЕЗЕНЕРНЕ кун, ВЫРСАРНЕ кун включеныпосле приятия христианства, дополнив до иудейского числа 7. Бог работал 6 дней и на седьмой отдыхал по Авраамову календарю.
ТЕННЕ // 1754.77.7989
2018.12.22 21:00
П. Русаков кунсен ячĕсене, аргументсемпе çирĕплетсе кăтартса панă. Пурте тĕрĕс.Камăн урăхларах версисем пур, çырса кăтартăр. Халăх пурпĕрех тĕрĕссине тупать.

Pages: [1], 2, 3

Comments

Your Name:
Your Comment:
B T U T Headline1 Headline2 Headline3 # X2 X2 Image http://
WWW:
ĂăĔĕÇçŸÿ
Symbols used: 0 symb. Maximum symbols: 1200 symb.
CLICK HERE to choose from a number of free Chuvash keyboard layout software.
 

Supported HTML Tags:

<i>...</i> <b>...</b> <u>...</u> <s>...</s> <a>...</a> <img> <h1>...</h1> <h2>...</h2> <h3>...</h3> <pre>...</pre> <sub>...</sub> <sup>...</sup> <ul> <ol> <li>

Orphus

In Other Languages

Banners

Counters