Ку статьяна, тен, ҫырман та пулӑттӑм. Анчах чӑтаймарӑм. Чӑваша кӗвӗҫ чунлӑ теҫҫӗ те, ӑмсаннипе ҫырать тесе ан шухӑшлах, вулаканӑм. Тепӗр тесен, малтанласа ҫав туйӑма пула шӑрҫаланӑн туйӑнӗ те. Юрӗ, калас тенине пӗр ҫӗре пуҫтарма хӑтланса пӑхам-ха.
Ӗнер тусӑмпа Кӳкеҫ урамӗпе уҫӑлса ҫӳрерӗмӗр. Темиҫе сехет хушши утрӑмӑр. Унта та ҫитрӗмӗр, кунта та. Хам ытти чухне ҫӳрекен тӗп урам тӑрӑх мар, ҫӗннисем тӑрӑх хутларӑмӑр. Ҫырма тӗпӗнче вырнаҫнӑ дачӑсем патне те антӑмӑр. Кӳкеҫ вӗҫӗнче ҫӗкленекен тӑхӑр хутлӑ ҫуртсем патӗнчен ҫаврӑнтӑмӑр.
More...
Ҫынсем, ватти те, яшшисем пушшех те, тӗнче тетелӗнче ларма кӑмӑлланине пурте пӗлетпӗр-ха. Пӗрисем унта ӗҫпе кӗреҫҫӗ, теприсем — тус-юлташпа хутшӑнма, виҫҫӗмӗшӗсем — вӑйӑ выляма. Хайхисем халӑха пӑшӑрхантаракан ыйтусене те хускатаҫҫӗ. Акӑ вӗсенчен пӗри. Хальхинче сӑмахӗ тупнӑ япалашӑн укҫа тӳлемеллипе тӳлемелле марри пирки.
Япала, уйрӑмах телефон, ҫухатса курман ҫын та ҫук пулӗ. Ача-пӑчана та иртӗхтеретпӗр те ҫав хатӗрпе, шӑпӑрлансем уйрӑмах тимсӗр. Кун каҫипе сикеҫҫӗ-выляҫҫӗ, ҫӑва шӑтӑкне кӗрсе тухманни кӑна пуль вӗсен!
Тӗлӗнмелле ҫынсем вӗсем пуҫлӑхсем. Чӑнах-чӑнах. Теприсем темле шухӑшлаҫҫӗ те, анчах эпӗ вӗсенчен тӗлӗнме пӑрахмастӑп.
Мӗншӗн тӗлӗннине уҫӑмлатиччен пуҫлӑха ларсан, тен, ҫавӑн пек пулмалла та пулӗ тесе те аптӑратӑп тупата! «Мӗнле вӑл ҫавӑн пек?» — тетӗр-и? Вырӑссем ун пеккисене хулӑн ӳтлӗ теҫҫӗ те, чӑвашсем мӗнле каланине пӗлейместӗп.
Халӗ ҫынсем, яшши те, яшах марри те, вӑтам ҫулхи те, унран аслӑраххи те тӗнче тетелӗнчен татӑлма-тухма пӗлмест темелле. Ҫавсенчен пӗрисем, Шупашкар районӗнче пурӑнакансем, халӑх тетелӗсенчен пӗрисенче «Кӳкеҫ поселокӗн общество канашӗ» ятлӑ ушкӑн уҫнӑ.
В старинных песнях чуваши, садясь на китайский камень, с высокой горы пишут письма родным и вопрошают: «Тот, кто надел китайский йилень — не родственник ли наш дорогой?» И просят лебедя долететь до Китая и сесть в середине их поля.
Улӑхрӑм ҫӳллӗ тусем ҫине, Лартӑм китай чул ҫине - Лартӑм тӑвансене хут ҫырма, Инҫетренех савса ыр сунма... * Ҫӳллӗ тусем ҫине пуса сартӑм, Тылласассӑн йӗтӗн пулмӗ-ши? Авӑрласан пурҫӑн пулмӗ-ши? Тӗртсессӗн китай пулмӗ-ши?
Улӑхрӑм ҫӳллӗ тусем ҫине,
Лартӑм китай чул ҫине -
Лартӑм тӑвансене хут ҫырма,
Инҫетренех савса ыр сунма...
*
Ҫӳллӗ тусем ҫине пуса сартӑм,
Тылласассӑн йӗтӗн пулмӗ-ши?
Авӑрласан пурҫӑн пулмӗ-ши?
Тӗртсессӗн китай пулмӗ-ши?
Паян каҫхине, ӗҫрен килнӗ чух, хам пурӑнакан Кӳкеҫ поселокӗпе утнӑ чух урамра тӑватӑ арҫын ачана куртӑм. Вӗсем савӑннине курса хам та ачалла савӑнтӑм.
Ачасене ҫулта-йӗрте час-часах асӑрхама тивет-ха. Ирпе — вӗсем шкула васканине, каҫхине — тӗрлӗ секцинчен (ултӑ сехетсенче ӗҫрен таврӑнатӑп та, вӑл вӑхӑтра секцинчен килеҫҫӗ пуль тесе шухӑшлатӑп) таврӑннине. Анчах урамри кӗрт ӑшӗнче ашакансене юлашки хутчен хӑҫан курнине те манса кайнӑччӗ. Паян, ӗҫрен таврӑннӑ чухне, Советски урамри ҫуртсен умӗнчи юр купи ҫинче тӑватӑ арҫын ача ашнине куртӑм.
Тӗлӗнмелле отрасль вӑл ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх. Унта ӗҫлекенсен хӑйсен чӑнлӑхӗ, ҫавӑн пулӑшӑвӗпе усӑ куракансен — хӑйсен.
Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх пулӑшӑвӗ терӗм те, тепӗр ҫурта пырса кӗрсен пулӑшӑвӗ питех курӑнса та каймасть. Тӗслӗх вырӑнне Кӳкеҫри Первомайски урамри 20-мӗш ҫурта илсе кӑтартас килет. Этем алли унта хӑҫан ҫын алли пырса шӑлни пирки калама йывӑр. Ҫыннисем те тепӗр тесен тӗлӗнтереҫҫӗ. Ҫӳп-ҫап хутаҫне вӗсенчен хӑшӗсем ҫӳп-ҫап тӑкмалли контейнер патне те йӑтса ҫитермеҫҫӗ.
Паллах, пур. Сăмахăм - çул укçи пирки. Кÿкеçрен Шупашкара маларах 162-мĕш маршрут кăна турттаратчĕ. Унсăр пуçне Лапсар урлă 153-мĕш автобус тата пушар хуралĕ вырнаçнă тăрăхран 325-мĕш маршрут çÿренине район центрĕнче пурăнакансем пĕлеççĕ ĕнтĕ. 162-мĕш маршрутпа пĕрлех кайран тепĕр маршрут хутлама тытăнчĕ. Вăл 162-мĕш маршрутран хакĕпе уйрăлса тăратчĕ: лешĕ 16 тенкĕпе илсе çÿренĕ чух 10 тенкĕпе, лешĕ 20 тенкĕпе турттарнă чух 15 тенкĕпе илсе çÿретчĕ.
Укçа шутне ирĕксĕртен шутлама тивекен, ĕçе кунсерен Шупашкара çÿрекен çынсемшĕн йÿнĕ маршрут тупăнни питĕ мелли каламасăрах паллă.
Кÿкеçре пурăнакансемшĕн ĕнертенпе, çурлан 1-мĕшĕнченпе, çынсем хăй вăхăтĕнче ĕмĕтленнĕ коммунизм вăхăчĕ çитрĕ тейĕн.
Пĕлменнисене пĕлтерер. Кÿкеçĕн Советски урамĕнчи чарăнăва Шупашкартан 162-мĕш маршрутпа пĕрлех эконом-класлă шутланакан маршрут турттарать. 162-мĕш 16 тенкĕпе илсе çÿренĕ чух çĕнĕ маршрут 10 тенкĕпе илсе çÿреме тытăнчĕ. Маларах çынсем тĕлĕнсе пăхатчĕç, хăшĕсем ку ултав мар-ши тенĕн шăтарасла пăхатчĕç те ларма шикленнĕн пăрăнса утатчĕç. Кайран çынсем вăл маршрута хăнăхрĕç – ялан унпа çÿрекенсем йышланчĕç.
Çула тухсан тĕрлĕ çынпа тĕлпулма, тĕрлĕ лару-тăрăва лекме тивет. Общество транспорчĕпе çӳренĕ май пĕр-пĕрин кăнттамлăхĕ, çав шутра водительсен те, куç тĕлне час-часах лекет. Пĕррехинче çапла Кӳкеçрен Шупашкара килекен 162-мĕш маршрутпа пыратăп. «20 минутран çитейĕпĕр-ши?» – кăсăкланчĕ пĕр хĕрарăм. «Васкатăр пулсан иртерех тухмалла. Эп кунта сире валли такси мар!» – касса татрĕ водитель. «Ахаль кăна ыйтрăм, ун пекех ан тарăхăр», – лăплантарма пăхрĕ çулçӳрен. «Эп те ахаль кăна каларăм», – чарăнмарĕ водитель.
Водительсем кăмăлласах кайман йыш – ватăсем.
е Тулай чӑвашӗсем уҫнӑ «тӗлӗнтермӗшсем» ҫинчен
Эпир — тулай чӑвашӗсем — Чӑваш Республикине хамӑрӑн иккӗмӗш тӑван ҫӗршыв вырӑнне хуратпӑр. Ҫакна пула унта сайра хутра пулсан та ҫитсе курма тӑрӑшатпӑр, тӑван халӑхӑн культурипе таччӑн паллашма ӗмӗтленетпӗр. Чӑваш Енри сывлӑш та, ҫутҫанталӑк та чӑвашла пек туйӑнать. Вырӑнта пурӑнакан чӑвашсенчен чылайӑшӗ хӑйсен шӗкӗр хулине «Чябаксар» теҫҫӗ, эпир ӑна хисеплесе «Шупашкар» тетпӗр. «Чябаксар» тени тӑрӑхланӑ пек е чӑваш хӑйне хисеплемесӗр калаҫнӑ пек илтӗнет пирӗншӗн. Мӗншӗн тесен кунта чӑн Чӑвашлах пурӑнмалла пек.
+12.5 °C
