Чечек
Килсе кĕрсе чуна хăратмĕ?
Çапла, этем вăл хăйшĕн хăй
Йăла тăвать, йĕрке çырать.
Кайран шутлать: «Ăçтан ку сăй?
Хăш чух, тен, ăсĕ çывăрать?»
Калас пулать, Ухтер вилни
Пулман Ишутшăн пит салхуллă,
Хăйне тытман вал пăлхануллă,
Шутланă: пултăр тур илни;
Çапах ютра, çын умĕнче
Хăйне хăй тытнă лăпкă, мĕскĕн;
Вăл аслăрах çын çумĕнче
Пулман типтерсĕр, шухă, вĕçкĕн.
«Сив çил вĕрсессĕн хӳтĕре тăр,
Пулсассăн ăшă — яр тымар...» —
Тесе шутланă. Кĕпĕрнаттăр
Чĕнсен пĕлтерчĕ: хирĕç мар.
Кӳми вĕçтерчĕ тусана.
Ăçта Ишут халь тĕрлеттерчĕ —
Тин çех вăраннă вăрмана
Вăл янлăн, шавлăн кĕрлеттерчĕ?
Хусан, шур Кремĕл... Кĕпĕрнаттăр
Пит ăшшăн йышăнчĕ ăна.
Ишут тӳлек, яка: сăна тăр.
Паян вăл кирлĕ çын, хăна.
Хисеплĕн пачĕ ал хуçа,
Курнать, ун кăмăлĕ уçах:
«Эп сирĕнпе, — тет, — хуйхăратăп...
Мана пĕлтернĕччĕ пĕр кун.
Мĕн тăвăн-ха, кашни çĕн кун
Кӳрет çĕн ĕç, хыпар. Хăратăп
Эп сирĕншĕн; тен, пулăшу
Сире манран халь кирлĕ пулĕ?»
Ах, пурнăçăн тумхахлă çулĕ:
Ума тухать е сăрт, е шыв,
Паян, ак, вăл ытла та такăр,
Ыран, тен, пулĕ тĕпсĕр какăр.
Çемçен те ăшшăн йышăнни
Телей пурри çине шантарчĕ,
Кĕтмесĕр пурнăçĕ ăнни
Паян ăна йăлт парăнтарчĕ.
Сĕрлет кил-çурт: пуçланчĕ бал.
Юхать кĕвви илемлĕ вальсăн.
Хăнасемпе тăп тулнă зал
Хускалчĕ: пурçăнĕ, атласĕ
Пуçларĕ çил пек вĕлкĕшме.
Арçыннисем ташласшăн талăк,
Хĕрсем те хирĕç мар. Пит савăк
Çав иккĕн сывлăшра ишме:
Эс ярăнатăн хуммăн-хуммăн,
Хĕре пит çăмăллăн тытса.
Пурте пăхаççĕ ырă суннăн —
Юпа пек тăмăн-çке хытса.
Ишут кунта та мĕскĕн мар:
Ун куçĕсем ытла хĕлхемлĕ,
Хул-çурăмпа яштак, патвар,
Пăхма вăл савăк çын, илемлĕ:
Чăр куçĕ, çӳçĕ — ан тура.
Вăл камергер, çавна кура
Паян çире ун çĕн мундир.
Пит килĕшет-çке çак тумтир.
Ишут сăнать: курать вăл витĕр,
Анчах та хатĕр паллашма.
Ăсра шутлать вăл: «Вăхăт çитĕ
Ак пуринпе те танлашма».
Ишут юлмарĕ палăрмасăр —
Ăна куç хыврĕç ырласа.
Юлмарĕ вăл çавна курмасăр,
Писмерĕ вăрттăн хурласа.
Вăл курчĕ, виçрĕ те тайтарчĕ:
Пăрахăçлать тăкаклине;
Мĕн курнине вăл сăрăхтарчĕ,
Хăварчĕ хăйшĕн хаклине.
Илемлĕ, кăмăллă, яттак;
Нумайăшне вăл парăнтарчĕ.
Ара, хастарлăхпа — салтак:
Шут тытнине самай ăнтарчĕ.
Ак, çитрĕ вице-кĕпĕрнаттăр
Илемлĕ çамрăк хĕрĕпе.
Мĕнле çын ку? — Ах, тур сыхлатăр! —
Вăл çывăрман пек çĕрĕпе
Аран, пит ывăннăн утать, —
Хăй самăр, çӳллĕш пилĕк аршăн, —
Каска; урай та авăнать.
Ăçтан, камран, мĕнле хаяршăн
Вăл çутă тĕнчере çуралнă?
Ун çӳçĕ шăрт пек те сайра,
Пит-куçĕ кăпăш та хуралнă,
Пит мăкăрăлнă ун кайра.
Вице, чăнах, мăнаçлăн кĕчĕ
Пуçне тĕве пек каçăртса.
Хĕрарăмсен ялан пур вĕчĕх:
Тĕпчеççĕ кӳршинчен ыйтса.
Ниçта та вĕсенчен тараймăн,
Юлатăн ĕмĕр тыткăнра;
Начаррине, çук, пытараймăн —
Ара, ăс-тăн ялан сăнра.
Вăлтса пĕлеççĕ пуринчен:
Ăçта çуралнă хĕрĕн ашшĕ,
Мĕнле йăх-тымартан аслашшĕ,
Ăçтан асламăш, хăш енчен?
Ах, хĕрĕ, калăн, пирĕшти, —
Калаймĕ сиввĕн кӳрĕш те, —
Пăхсассăн, çук, куçна илеймĕн,
Ăçта ху пулнине пĕлеймĕн,
Пачах çухатăн ĕс-тăнна,
Юрать, курмастăн ху сăнна.
Курсан, паллаймăн хăвна ху —
Йăлт улшăнать пахалăху.
Ишут шутлать: «Чун тулнине, —
Аван-ха, — тусăм сăнамарĕ»...
Чĕри çĕкленнĕрен курмарĕ
Унран леш вăрттăн кулнине.
Юлмаççĕ амăшсем курмасăр
Качча хĕр вăрттăн виçнине,
Мĕнле, — хăмлаллă ыр сăрасăр, —
Куçра хĕлхем чăл çиçнине.
Кам амăшĕн чĕрийĕ çунмĕ —
Кĕтсе илесшĕн туй кунне.
Мĕнле хĕрарăм ырлăх сунмĕ
Тăван хĕрне, тăван юнне.
Йĕрки çапла-çке: çитĕнсессĕн
Яш-кĕрĕм хăпарать тăва.
Вара, хăй вăхăчĕ çитсессĕн,
Ун çавăрас пулать йăва.
XV
...Çур çул ытла Ишут çӳрерĕ,
Вăл кĕлмĕçленчĕ ăшĕнче,
Хăй çамрăкшăн нумай тӳлерĕ,
Çапах пĕлмерĕ, хăшĕнче,
Камра пурнать кĕтмен инкекĕ,
Ăçта тăрать вăл витлесе.
Карни нумай: шăна пек лекĕн,
Çук, хăтăлаймăн силлесе.
Те тĕтреленчĕ-ха тулман ăс,
Чун халĕ пулчĕ-ши мăран? —
Виçме пĕлмерĕ: курчĕ намăс.
Тен, çиелтен çеç пăхнăран?
Тăман хĕр ашшĕ йышăнмасăр,
Чарман хĕрне вăл калаçма.
Ишут тухман чун ăшăнмасăр
Хĕр патĕнчен, анчах каçма
Хăйман йăла сăмахĕ урлă:
Хĕлле шутланă çураçма.
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp