Чечек
Мĕне кĕтес, çитет ун пурлăх,
Ыйтсассăн хулăм, хаклашма.
Ишут тимне-мĕн сӳрĕлтернĕ,
Калана ашшĕ: «Çук васкав».
Çемçен сăмахпалах пĕлтернĕ:
«Ман хĕрĕн урăх ăраскал».
Иртни асра тахçан хуралнă,
Пергаментра та тĕрленмен.
Мĕнле йăхран, ăçта çуралнă —
Нихçан, ниçта та йĕрленмен.
Камран ыйтас, кам уççăн калĕ,
Кам пĕлĕ йăхăн кĕл-тăмне,
Мĕнле асра тупса пахалĕ
Ял-йышĕ унăн тытăмне?
Ишут шутлать: «Мĕнле йăла
Хуплать мана, мĕнрен кая эп,
Мĕнле сăлтав, ăçта ман айăп,
Эп мĕншĕн юлнă аяла?»
Ишут кӳреннĕ — чун çунать.
Ĕмĕрлĕхе палăрса юлĕ
Çак ирсĕр вăхăт. Çак куна
Асран тасатмĕ тăр куççулĕ.
Кӳрентерни паянчченех
Тăрать ыраттарса хаяррăн.
Никам та çук пек — пĕчченех
Халь туйăнать ăна. Уяррăн
Çуралнă ĕмĕт çитнĕччĕ,
Çунатлă шанчăк витнĕччĕ,
Анчах та хуçрĕ кăмăла
Киревсĕр, юрăхсăр йăла.
Чун туллашсан тĕксĕмленет
Курни-илтни — пурте усал.
Ах, мĕншĕн чун пит ĕсленет
Ăспа чĕр ĕмĕт тĕл пулсан?
Чĕр ĕмĕт, эсĕ хускататăн
Асра суран пек юлнине,
Чуна, юна эс васкататăн
Тăкма вăраххăн тулнине...
Вĕрерĕ, пиçрĕ шухăшри,
Çул хучĕ ĕмĕт пурнăç тăрăх,
Вăй-хал пуçтарăнчĕ: ăшри —
Типмен çăл пек... Çапах çын тăлăх.
Ăна туртать илемлĕ ĕмĕт,
Курман çĕре вăл йыхăрать,
Анчах умри — хуралнă пĕлĕт:
Çул а тухма чĕре хăрать.
Çапах юна тим çитĕнтерчĕ,
Шăварчĕ хыпăннă аса.
Тен, çутталла вăл чĕвентерчĕ
Иртнисене йăпт хупласа?
Ишут, — чĕри хускалнă майăн, —
Таçта халь утрĕ аптраса:
Арманăн мĕлкине пуç тайăн,
Пуçу ытла та анрасан.
Пулассине малтан пĕлсе
Кам калĕ-ши: «Суя» е «Тĕрĕс».
Кĕтмен çĕртен вăл кĕрĕс-мерĕс
Анать-мĕн лаштăр ишĕлсе.
Паян, ак, çавăн пек Ишутăн
Кисренчĕ ĕмĕт пурнăçра.
Авалтанах калаççĕ: «Утăн —
Инкек те пырĕ сан хыçран».
Пуçран тухмасть пĕр шухăш-савăл:
Халь типтерлеймĕн ăсрине.
Тен, çавăнпа пĕччен ларса вăл
Паян пăлхатрĕ асрине.
XVI
Асра Санкт-Петербург та тинĕс:
Ялан е çумăр, е тĕтре.
Паян ăна ас илтĕн тин эс,
Вăл курăнать пек тĕлĕкре.
Урам, туссем те юлташсем...
Пĕрне пĕри аван пĕлеççĕ,
Пĕрне пĕри пит хисеплеççĕ —
Пĕрле вĕреннĕ çамрăксем.
Таçта патшалăхра саланчĕç,
Пăрçа пек шапăр сапаланчĕç.
Чĕпсем тăмаççĕ çитĕнсен
Чĕп амăшĕпе витĕнсе.
Паян ак вĕсенчен пĕри
Тĕлех барон фон-Айсберг пулчĕ.
Ун титул пур, çапах чĕри
Ишутăн уçă; кăмăл тулчĕ:
Шăпа телейсĕрри çинчен,
Ăслай тумасăр пуçĕнче,
Пĕр пытармасăрах пĕлтерчĕ.
Барон ытла та тĕлĕнтерчĕ.
Ăспа пулман пулсан та вичкĕн,
Тухман пулсан та тимлĕ çиçкĕн, —
Сĕмрен вăл чĕннĕ пек çутта, —
Каларĕ уççăн Ишута:
«Пĕлетĕп, чаплă сирĕн йăх,
Пулман пуль ĕмĕрте те мулсăр.
Çапах хăвах йĕрле те пăх:
Пурăнăçра аташăн çулсăр.
Эс ăссăр мар-тăр, пĕлмелле:
Çак тĕнчере кам çирĕп, вăйлă
Çавах шутлать: выртсассăн майлă,
Пĕр шикленмесĕр илмелле.
Тăман илмесĕр сан аçу.
Еткер вăл хăварман вилсен...
Еткер — дворян ята илсен
Тинех сан уçăлĕ тӳр çул.
Анлан, Ишут, сана пĕлетĕп,
Эс ăслă-тăнлă çын, пуян.
Хăш чух курап та тĕлĕнетĕп:
«Мĕн чухлĕ тĕнчере суя!»
Калатăп тухнăран сăмах, —
Эп йăлăнатăп, ан кӳрен, —
Эс пулăн маншăн тусăмах,
Тен, кирлĕ пулăп ӳлĕмрен.
Итле, илемлĕ эс, типтерлĕ,
Ямастăн нимĕне сая,
Пулман сан пурнăçра сиктерлĕк,
Юлман эс никамран кая.
Анчах, пĕлетĕн, тĕнчере
Тытса тăмасть ялан ăс-тăнлăх.
Тăрать унтан та çӳлерех
Йăла, ăру тымарĕ, мăнлăх.
Кам панă мăнлăх, кам пилленĕ,
Ак, халĕ, калăпăр, мана,
Мĕне кура ялан силленĕ
Çак çăмăл пурнăçпа, кала?
О, Петербург, — паян асра вăл, —
О, унзер мон коллегиум.
Пуçа куллен çапатчĕç савăл, —
Асра пуль? — привиллегиум.
Ман мĕн пурри те — пысăк юрлăх:
Юлман пĕр пус та аттерен.
Ах, унсăр мар ман пурнăç — шурлăх:
Утан, путан... Пĕччен йĕрен,
Ан куртăрччĕ никам тесе
Сахал ларман хĕссе-пĕссе.
Çапла май çитĕнет панккав,
Уншăн ялан е çил, е шăрăх.
Ăс пулмасан вара танкка
Ыйткалакан пек пурнăç тăрăх.
Куллен вăл кирлĕ авăртма.
Ним çук пулсассăн пăвăртма
Пит кирлĕ, намăс вăрансан та.
Ах, чухăнлăх... Вăл хыт тăллать.
Тепле çĕн шухăш шăрансан та
Мул çук тăк, ĕмĕт татăлать.
Анчах мана илме Харон
Халь Ахерон-шыв урлă каçмĕ.
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp