Чĕрĕп тата çĕлен тĕлĕшпе ĕлĕкхи анекдот пур: иккĕшне пĕтĕçтерсен икĕ метр тăршшĕ йĕплĕ пралук пулать амитке. Чăваш орфографи комиссине йĕркеленĕ чухне каланă шухăшсем çак анекдота аса илтерчĕç. Компромисс, консенсус тупмалла имĕш.
Мĕнле ăнланмалла кăна? Хире-хирĕçлĕ шухăшсене еплерех пĕтĕçтерме пулать?
Консенсус тупас тесе, калăпăр, "çĕршыв" сăмаха епле çырассине кун сиктерсе улăштарса пымалла-и: мăшăрлă кунсенче (02, 04, 06, 08,.
More...
<<Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ
п.с. Тăван çĕршыв (ытларах 1941-1945 çулсенчи вăрçă ятне каланă чухне усă кураççĕ). «Отечество» вырăнне Митта Ваçлейĕ «аттелĕх» теме сĕннĕччĕ. Г.Юмарт //С-на, 1990, 390 с. Ăна Хĕрлĕ Çăлтăр, 1 степень Аттелĕх вăрçин орде-нĕсемпе... наградăланă. Н.Кушманов //Т-ш, 22.01.1998, 4 с. — Аттелĕх вăрçи (М.Юхма //Пике, 1991, 7 /, 24 с.); Аслă Аттелĕх вăрçи (ЧЕ, 1992, 21 /, 16 с.; К-ш, 27.04.1996; ХС, 25.09.1997; ТА, 2003, 2 /, 41 с.; ЧХ, 2003, 19 /, 1 с.); иртнĕ Аттелĕх вăрçи (Л.Таллеров //Х-р, 24.07.2001, 2 с.).>> http://samah.chv.su/s/аттелĕх
Çавăн пекех тата ак çакăнта пăхăр: http://termin.
Ырă Çыннăмăр Валери Владимирович Туркай,
Эпир "Хыпар" хаçат "çĕршыв", "тунтикун" йышши сăмахсене пĕрле çырма тытăннине хавасланса кĕтсе илтĕмĕр.
Хăшпĕрисем вара çапла калама васкарĕç: Туркай кивĕ орфографи патне таврăнчĕ. Унашкал çавăрттарса хуни, ман шутпа, элекпе тан. Мĕншĕн тесен халь вăйра тăракан орфографи сăмахсене пĕрле çырма пачах та чармасть.
Ку тĕлĕшпе эп хам та çак сайтри кунсемлĕхре самаях тĕплĕн çырса кăтартрăм.
1)Парламента шан, анчах паянхи кунпа пурăн.
Чăваш орфографине палăртакан 75-мĕш параграф.
Васкамасăр, майĕпен, утăм хыççăн утăм тишкерме сĕнетĕп. Утăмне тусан, маларах мĕн вуласа пĕлнине те манса ан кайăр, тархасшăн.
Малтанхи пуплерĕшрен:"Сӑмах майлашӑвӗсене, вӗсем мӗнле пӗлтерӗшлӗ пулнине пӑхмасӑрах, тӗпрен илсен, уйрӑм ҫырмалла:..."
Мĕн-ха вăл "сăмах майлашăвĕ"? Хуть те мĕн те! Сăмахран, "çырма хĕрринче савăнса ÿсекен лаштра йăмра". Е тата:"çĕр мăкăртса тухнăскер". Сăмах майлашăвĕсем-и кусем? Паллах! Вĕсене уйрăм çырнипе никама та тĕлĕнтерейместĕн.
Çырулăх йĕркевĕсене улăштарассишĕн тапаçланатпăр.
Мана та килĕшсех пĕтмеççĕ халь вăйра тăракан йĕркевсем. Чăнах, вĕсене хăçан та пулсан улăштарма тиветех ĕнтĕ. Апла тăвас тесен çĕнĕ проекта Парламент витĕр кăлармалла.
Çапла майлаштарасси чылайăшне питĕ çăмăл ĕç пек туйăнать пуль.
Тĕрĕссипе вара çĕнĕрен тăвăнакан йĕркевсем хальхинчен те начартарах пулса тухма пултараççĕ.
Хуть те мĕнле пулсан та, паянхи кун вăйра тăракан йĕркевсем çинех таянма тивет. Вĕсем вара сăмахсене пĕрле çырма пачах та чармаççĕ. Çак ансатран та ансат шухăша эп "ним вăтанмасăрах" миллионмĕш хут каласшăн.
ГАЗЕЛЬ
Ăслă çынна та кирлĕ канаш, тупата!
Канашламашкăн пултăр юлташ, тупата!
Ăслă çынран ыйтнишĕн сиен пулас çук.
Пĕтĕм ăсчах пире хуранташ, тупата!
Ĕçĕ нумай — ăслин. Ухмаххин — пуш сăмах,—
Çав этемпе нихçан ан паллаш, тупата!
Ăстăн тĕнче тивлечĕ вăл, ăстăн— илем.
Ун çумĕнче усал вăй йăваш, тупата!
Ăстăн кирлех, тăванăм, ăстаçă пулма;
Пур-тăк ăсталăх—пулĕ малаш, тупата!
Çăкăр ыйтмасть пиртен ăстăна пуç тайни;
Шав ăс пуçтартăр харпăр чăваш, тупата!
Ăс тенине пухаççĕ кунçÿл тăршшĕпех,
Ăс пухакан çын вĕçĕмсĕр яш, тупата!
Çак карттăпа пурте усă курма тăрăшаççĕ.
Ман пуçа вара урăх шухăш çавăрса илчĕ: чăнлăхпа килĕшсе тăрать-и-ха унта кăтартни?. Çав карттăна ĕненес пулсан Шупашкарта, Етĕрнере, Çĕрпÿре, Йĕпреçре, Шăмăршăра, Вăрнарта, Куславккара тата вĕсен таврашĕсенче тĕпрен илсен вырăссем пурăнаççĕ пек пулса тухать. Айвана та паллă: ку пачах та апла мар. Паллах, вырăссем унта та, ытти вырăнсенче те пур.
Çывăр ман тĕпренчĕк, çывăр,
Çывăр, паппа ту.
Ывăлăмçăм, манăн ывăл,
Эс сĕре маттур.
Вăхăт пулĕ, вăхăт килĕ,
Çитĕнĕн патвар.
Тÿрре тухĕ аннÿн пилĕ,
Пулăн харсăр ар.
Ун чухне чăваш чĕлхишĕн
Хатĕр пул тăма.
Таврари ют халăх йышĕ
Ан хăйтăр кулма.
Хамăр халăхшăн, чăвашшăн
Çирĕп тăмалла.
Çавăн чух çеç пулĕ саншăн
Пурнăç — чăвашла.
Саншăн пулĕ ĕмĕр çывăх
Хамăрăн кĕтес.
Чăвашстан, Чăваш çĕршывĕ —
Уншăн çунăн эс.
Эрĕк шывĕ шакă çийĕн
Шарласа юхать.
Л.С.Левитская (1931-2009) чăваш чĕлхин паллă тĕпчевçисенчен пĕри. Вăл вилнĕ хыççăн тухнă некрологпа паллашма сĕнетĕп. http://altaica.narod.ru/personalia/levitskaya.htm
Паллах, ун çинчен Тетелти ытти чылай ресурссенче те паллашма пулать.
Шутласа пăхăр-ха, Лия Сергеевна филологи наукисен кандидачĕ çеç пулнă. Урăхла каласан, хăйĕн кĕскех те мар ĕмĕренче вăл "доктора тухайман". Тĕленсех каймалла!
Çыннăн, ăславçăн пĕлтерĕшĕ кĕсьери дипломсен, кăкăр тата хырăм çинчи медальсен шучĕпе çеç мар виçĕнет çав!
Л.
Чăвашсем — Раççейри тĕпри тата тĕп халăхсенчен пĕри. "Тĕпри" кунта "коренной" тенипе тĕл килет. "Тĕп" вара ак çакна пĕлтерет. Чăвашсем Раççейре пурăннин стажĕ чи пысăккисенчен пĕри. Йышпа та ку халăх Раççейре яланах чи пысăккисенчен пĕри пулнă.
Çакна шута илсен чăвашсене пурте питĕ лайăх пĕлсе тăмалла пек ĕнтĕ. Чăваш ячĕ Раççейре янраса çеç тăмалла пек. Анчах та ку тĕрĕссипе пачах та апла мар.
Интернетра чăвашсене халалланă ресурссенчен эпĕ ак еплереххи çине пырса тухрăм: http://n-avdeev.livejournal.
+12.5 °C
