17. Чăваш чĕлхинче вырăслинчи пек вид категорийĕ çук. Тĕслĕхрен, «делать» тата «сделать» сăмахсене контекстра çеç ăнланма пулать. Тĕслĕхрен, он видел (сам лично) – вăл курчĕ, он видел (говорят, вроде как, по рассказам) – вăл курнă.
Чăваш чĕлхинчи глаголсен вид (аспект) категорийĕ ПУР! Çитменнине пĕрре çеç те мар, темиçе! Анчах та вĕсен сĕмĕ вырăс чĕлхинчи пек мар, кăшт урăхларах. Кам çакна ăнланса илес тет, тархасшăн, Википедине пăхса илĕр. http://ru.wikipedia.org/wiki/Вид_(лингвистика)
Чăваш чĕлхинчи глаголсен, сăмахран, ак çакнашкал АСПЕКТСЕМ ("ВИДСЕМ") пур.
Пурлă-çуклă аспект: Тăватăп/Тумастăп.
Хутлăх аспекчĕ: Тăватăп/Тукалатăп.
Пултараслăх аспекчĕ: Тăватăп/Тăваятăп.
Калас пулать, Аспектсем ("видсем") глаголсен çеç мар, ытти пуплев пайĕсен те пур.
Серте Унтри // 4310.8.1159
2014.05.11 23:43
Найти бы горсточку Земли,
Как мы чуваши сторонимся,
Своих таких же чувашей
попав однажды на чужбину.
Эх, Серте Унтри, Ия çав, Ия...
Анчах таçти çичĕ ютра мар, хамăр çĕр çинчех çавнашкал.
Эсир те, ав, темĕнле империлле сăвă пеккисене туртса кăларасшăн. Мĕн пур унта, "Клеветникам России" тенинче (Пушкин) чăваша юрăхли?
Петĕр Хусанкая тăнлас пулать:
ТĂВАН ЧĔЛХЕ ВĂЛ — ЧУН ТУЙИ —
ВĂЛ СИСТЕРЕТ ЫР-УСАЛА....
Глаголсен "вид" категорийĕ пирки малалла. Нимĕç, акăлчан чĕлхисенчи перфект, имперфект, перфектив, имперфектив тенисене илтнĕ ĕнтĕ. Вăт çавсене шута илсен курăнать ĕнтĕ "вид" тĕрлĕ чĕлхере тĕрлĕ пулни. Тĕрлĕ сĕмлĕ. Унта пур, кунта çук теме васкамалла мар.